gys

YARGI HARÇLARI BİLGİ NOTUGenel Tanım: Yargı harçları, adli hizmetlerden yararlanan kişilerin devlete ödemekle yükümlü oldukları parasal değerlerdir. Bu harçlar, devletin yargı hizmetlerini finanse etmesine katkı sağlar. Türkiye'de yargı harçları, 492 Sayılı Harçlar Kanunu ile düzenlenmektedir.Temel İlkeler: * Kanunilik: Harçların alınması, miktarı ve oranları kanunla belirlenir. * Adalet ve Eşitlik: Harçlar, adil ve eşitlik ilkesine uygun olarak düzenlenmeye çalışılır. Ancak bazı durumlarda muafiyetler ve istisnalar söz konusu olabilir. * Hizmet Karşılığı Olma: Harçlar, sunulan yargı hizmetinin karşılığı olarak alınır. * Devletin Gelir Kaynağı Olma: Harçlar, devlet bütçesi için önemli bir gelir kaynağıdır.Harç Çeşitleri (492 Sayılı Harçlar Kanunu'na Göre Başlıca Harçlar): * Başvurma Harcı: Mahkemelere, icra dairelerine veya diğer yargı mercilerine başvurulurken ödenen sabit bir harçtır. Davanın veya talebin niteliğine göre farklı miktarlarda belirlenmiştir. * Karar ve İlam Harcı: Mahkemelerin verdiği nihai kararlar (ilamlar) üzerinden alınan nispi veya maktu bir harçtır. * Nispi Harç: Dava konusunun değerine göre belirli bir oran üzerinden hesaplanır (örneğin, alacak davaları, boşanmada maddi tazminat). * Maktu Harç: Dava konusunun değerine bakılmaksızın sabit bir miktar olarak belirlenir (örneğin, boşanma davası, tespit davaları). * Temyiz, İstinaf ve Diğer Kanun Yolları Harçları: Yerel mahkeme kararlarına karşı üst mahkemelere başvurulması durumunda ödenen harçlardır. Bu harçlar genellikle ilk derece harcından farklı miktarlarda belirlenir. * İcra Harçları: İcra takiplerinde, takip talebi, haciz, satış gibi çeşitli aşamalarda ödenen harçlardır. İcra harçları da nispi veya maktu olabilir. * Diğer Yargı Harçları: Noter harçları, tapu ve kadastro harçları, konsolosluk harçları gibi çeşitli özel kanunlarda düzenlenen diğer harçlar da yargı hizmetleriyle dolaylı veya doğrudan ilişkili olabilir. Ancak bu notun kapsamı esas olarak adli yargı harçları üzerinedir.Harç Miktarlarının Belirlenmesi ve Güncellenmesi: * Yargı harçlarının miktarları, her yıl yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle güncellenir. Bu oran, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenir ve Resmi Gazete'de yayımlanır. * Harç tarifeleri, Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanır ve Bakanlar Kurulu (günümüzde Cumhurbaşkanlığı) kararıyla yürürlüğe girer.Harçtan Muafiyet ve İstisnalar:Kanunda belirtilen bazı durumlarda kişiler yargı harçlarından muaf tutulabilir veya harç ödeme yükümlülüğüne istisnalar getirilebilir. Bu durumlar şunlardır: * Adli Yardım: Maddi durumu yetersiz olan kişiler, adli yardım talebinde bulunarak yargılama giderlerinden (harçlar dahil) geçici veya tamamen muaf tutulabilirler. * Kanuni Muafiyetler: Bazı özel kanunlarda belirli davalar veya işlemler için harç muafiyeti öngörülebilir (örneğin, iş mahkemelerinde işçi tarafından açılan bazı davalar). * Devlet ve Kamu Tüzel Kişileri: Genellikle devlet ve diğer kamu tüzel kişileri açtıkları veya aleyhlerine açılan davalarda harçtan muaftır.Sınavlar İçin Önemli Notlar: * 492 Sayılı Harçlar Kanunu'nun Temel Mantığı: Yargı hizmetlerinden yararlananın bu hizmetlerin maliyetine katkıda bulunması esastır. * Harç Çeşitlerinin Ayırt Edilmesi: Başvurma harcı, karar ve ilam harcı (nispi/maktu), kanun yolları harçları ve icra harçları arasındaki temel farkları ve hangi aşamalarda ödendiğini bilmek önemlidir. * Nispi ve Maktu Harç Hesaplaması: Özellikle karar ve ilam harcında nispi harcın dava değerine göre hesaplandığı, maktu harcın ise sabit olduğu unutulmamalıdır. * Harç Miktarlarının Güncelliği: Sınav sorularında güncel harç miktarları sorulmasa da, harçların her yıl yeniden değerleme oranında arttığı bilgisi önemlidir. * Harçtan Muafiyet Halleri: Adli yardım ve kanuni muafiyetlerin temel prensipleri ve örnekleri bilinmelidir.Güncel Durum:Yargı harçları, 2024 yılı için belirlenen yeniden değerleme oranı (%58,46) doğrultusunda 2025 yılı itibarıyla artırılmıştır. Güncel harç tarifeleri, Adalet Bakanlığı'nın resmi internet sitesinde ve Resmi Gazete'de yayımlanmaktadır. Sınavlara hazırlanırken en güncel tarifelere göz atmak faydalı olacaktır. Ancak sınav sorularında genellikle güncel rakamlar yerine harçların mantığı ve çeşitleri üzerinde durulur.

1. 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) – Önemli Noktalar:Dava şartları arasında mahkemenin görevli, yetkili, tarafların ehil ve dava konusunun hukuken korunabilir olması yer alır.İlk itirazlar yalnızca cevap dilekçesiyle ileri sürülür; süresinde sunulmazsa dinlenmez.Basit yargılama usulünde duruşma en fazla iki oturumda tamamlanır.Ön inceleme duruşması, dava şartları ve ilk itirazların incelendiği aşamadır. Taraflar sulhe davet edilir.Deliller, tahkikat aşamasında toplanır; HMK’da delil serbestliği esas olmakla birlikte bazı deliller şekle tabidir (örneğin tanıklıkla ispat sınırı).Hükmün sonuçları arasında kesin hüküm ve infaz kabiliyeti yer alır.Hukuk mahkemelerinde istinaf süresi 2 haftadır, temyiz süresi de kararın tebliğinden itibaren 2 haftadır.---2. 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) – Bilinmesi Gerekenler:Şüpheli: Soruşturma evresinde suç şüphesi altında bulunan kişidir.Sanık: Kovuşturma evresinde hakkında kamu davası açılan kişidir.Savunma hakkı kutsaldır, kısıtlanamaz. Müdafii bulundurulması bazı suçlar bakımından zorunludur.Gözaltı süresi genel olarak 24 saattir, toplu suçlarda 4 güne kadar uzatılabilir.Tutuklama kararı hâkim tarafından verilir, katalog suçlar dışında ölçülülük esas alınır.Delillerin toplanması aşamasında hâkim kararı gereken işlemler (örneğin telefon dinleme, arama) vardır.İtiraz süresi 7 gündür, kararın öğrenildiği tarihten itibaren başlar.---3. 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK) – Temel Bilgiler:İdari işlemlere karşı dava açma süresi, kural olarak 60 gündür. Vergi davalarında 30 gündür.Görevli mahkemeler: İdare mahkemesi, vergi mahkemesi ve bölge idare mahkemesi.Yürütmenin durdurulması talebi, telafisi güç zarar ve açık hukuka aykırılık şartlarını taşımalıdır.Temyiz süresi 30 gündür, istinaf süresi 30 gündür.---4. Kalem Mevzuatı – Uygulamalı Bilgiler:UYAP sistemine işlemler, tarih ve saat damgası ile kaydedilir. Fizikî dosya ile uyum zorunludur.Duruşma tutanakları hâkim, zabıt katibi ve tarafların imzasıyla tamamlanır.Gelen evrak, gelen evrak defterine; giden evrak, zimmetle teslim edilip kayıt altına alınır.Dosya inceleme hakkı taraf vekillerine aittir. Vekâletnamesi olmayan avukata dosya verilmez.Celse açılmadan önce yoklama yapılır, tarafların usule uygun çağrıldığının kontrolü kalemce yapılır.---5. Yargı Harçları ve Giderleri – Pratik Bilgiler:Harçlar Kanunu’na göre dava harcı, peşin alınır; nispi ve maktu harçlar ayrımı önemlidir.İstinaf ve temyiz başvurularında harç ve gider avansı yatırılmazsa başvuru reddedilir.Yargılama giderleri davayı kaybeden tarafa yüklenir. Avukatlık ücreti de buna dahildir.Harç ve masraf muafiyeti adli yardım kararı ile mümkündür.---6. Diğer Önemli Bilgiler:Resmî yazışmalar 2020 tarihli “Resmî Yazışmalarda Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” hükümlerine göre yapılır. Dosya numarası, evrak kayıt sistemi, paraflama önemlidir.Ceza ve hukuk mahkemeleri yazı işleri birimlerinde evrak teslimi zimmetle yapılır. Evrakın kaybolması adli sorumluluk doğurabilir.Sicil arşiv ve evrak arşiv işlemleri arşiv mevzuatına göre yapılır. Dosyalar 10 yıl saklanır.

YAZI İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜ SINAVI İÇİN DETAYLI SÜRELER LİSTESİ1. Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK - 6100)Dava dilekçesine cevap süresi: 2 hafta (Tebliğden itibaren)Ön inceleme duruşması davetine cevap süresi: 2 haftaİlk itiraz süresi (görev, yetki vs.): Cevap dilekçesi süresi içindeDelil listesinin verilmesi: 2 haftaİstinaf başvuru süresi: 2 hafta (Kararın tebliğinden)Temyiz süresi: 2 hafta (BAM kararının tebliğinden)Karar düzeltme süresi: 2 haftaKarar kesinleşmeden icra takibi yapılması için gereken süre: 10 yıl (ilamın zamanaşımı süresi)---2. Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK - 5271)İtiraz süresi: 7 gün (Kararın tebliği veya öğrenilmesinden)İstinaf süresi: 7 günTemyiz süresi: 15 gün (BAM kararının tebliğinden)Karar düzeltme süresi: 15 günSavunma için verilecek asgari süre: 1 haftaKoruma tedbirleri nedeniyle tazminat isteme süresi: 3 ay (kararın kesinleşmesinden)Gözaltı süresi (genel): 24 saatTutukluluk inceleme aralığı: En geç 30 gün---3. İcra ve İflas Kanunu (İİK)Ödeme emrine itiraz (genel haciz yolu): 7 günMal beyanında bulunma süresi: 7 gün (ödeme emrinin tebliğinden)İtirazın iptali davası açma süresi: 1 yılİstirdat davası açma süresi: 1 yılİcra emrine itiraz süresi: 7 günŞikayet süresi: 7 gün (öğrenmeden itibaren)Tahliye taahhüdünün yerine getirilmemesi halinde tahliye isteme süresi: 1 ay (taahhütte belirtilen tarihten itibaren)İflas davası açma süresi (ödeme emrine rağmen borç ödenmezse): 15 günRehnin paraya çevrilmesi yoluyla takipte ödeme süresi: 15 gün---4. İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK - 2577)Dava açma süresi:İdare mahkemelerinde: 60 günVergi mahkemelerinde: 30 günİtiraz süresi (vergi/idarî): 15 günTemyiz süresi: 30 günKarar düzeltme süresi: 15 günKararın tebliğinden sonra temyiz/karar düzeltme süresi: 15 veya 30 gün---5. Tebligat Kanunu ve UygulamasıTebligata itiraz süresi: 7 günAdres araştırması yapılma süresi: 10 günTebligatın geçerli olması için zarfın muhataba ulaşmasından itibaren: 1 iş günü sonra tebliğ yapılmış sayılır (fikri tebligat)---6. Diğer Önemli Süreler ve Bilgilerİdari para cezalarına itiraz süresi (Kabahatler Kanunu): 15 günKamulaştırmasız el atmaya karşı tazminat davası süresi: 20 yılNüfus kayıt düzeltme davası: Her zaman açılabilir (hak düşürücü süre yoktur)Disiplin cezasına karşı dava süresi: 60 günİptal davası açma süresi (idarede): 60 gün---Sürelerin Başlangıcı ve Sonu Hakkında Genel KurallarSüreler tebliğ veya öğrenme ile başlar.Süre sonu resmi tatile denk gelirse, süre tatili takip eden ilk iş günü sona erer.Hafta ve ayla belirlenen sürelerde son gün, sürenin başladığı güne karşılık gelen gündür.Tabii! Aşağıda Aile Hukuku, İş Hukuku, Kalem İşlemleri ve Yargı Harçlarıyla ilgili süreleri kapsayan detaylı ve güncel bir çalışma bulabilirsin. Bu liste, Adliye Yazı İşleri Müdürlüğü sınavı için özel olarak hazırlanmıştır.YAZI İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜ SINAVI İÇİN SÜRELER – BÖLÜM 21. AİLE HUKUKU SÜRELERİ (Türk Medeni Kanunu ve Uygulama)Boşanma kararının kesinleşmesi sonrası nüfus kayıtlarının düzeltilmesi için bildirim: 10 gün (mahkeme tarafından nüfus müdürlüğüne)Evlenme engeline itiraz süresi: 10 gün (ilan tarihinden itibaren)Evlilik bildirimi yapılmazsa idari para cezası: 30 gün içinde yapılmazsaSoybağının reddi davası açma süresi (koca açısından): 1 yıl (doğumu ve baba olmadığını öğrenmesinden itibaren)Babalık davası açma süresi (anne veya çocuk açısından): Çocuk ergin olana kadar (Erginlikten sonra 1 yıl içinde çocuk kendisi açabilir)Nafaka davası: Her zaman açılabilir (hak düşürücü süre yoktur)Mal rejimi tasfiyesi davası açma süresi: 1 yıl (boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren)Evlenmenin iptali davası açma süresi: Nedenine göre 6 ay – 5 yıl arası değişir2. İŞ HUKUKU SÜRELERİ (4857 ve 7036 Sayılı Kanunlar)İşe iade davası açma süresi: 1 ay (feshin tebliğinden itibaren arabuluculuk başvurusu),Arabuluculuk sonrası dava açma: 2 hafta (son tutanağın düzenlenmesinden itibaren)İşçilik alacakları zamanaşımı süresi (2023 sonrası iş sözleşmeleri): 5 yılİhbar önelleri:<6 ay çalışma: 2 hafta6 ay – 1.5 yıl arası: 4 hafta1.5 – 3 yıl arası: 6 hafta3 yıl: 8 haftaKıdem tazminatı hakkı süresi: 10 yılArabulucuya başvuru süresi (işe iade dahil tüm iş davaları için): 1 ay (zorunludur)3. KALEM İŞLEMLERİ VE DİLEKÇE SÜRELERİTaraflara yapılacak tebligat üzerine işlem yapılması gereken süre belirtilmemişse: 10 gün (HMK m.94 uyarınca makul süre)Eksik evrak/belge tamamlama süresi (mahkemece süre verilirse): En az 1 haftaHarç ve gider avansı yatırma süresi (ilk derece mahkemesi): Mahkemece verilen süre içinde (genelde 1 hafta – 2 hafta)Dilekçe red nedenlerinin tamamlanması (dava şartı eksikliği): 1 hafta – 2 hafta arası süre verilirKalemce yapılan işlemlerle ilgili şikayet süresi: 7 gün (İİK m.16)4. YARGI HARÇLARI VE İLGİLİ SÜRELERİstinaf ve temyiz harçlarını tamamlama süresi: 1 hafta (tamamlama için süre verilir)Vekalet harcı yatırılmaması durumunda eksikliğin tamamlanması: 1 haftaHarçsız işlem yapılan dosyada harç istenirse, tamamlanma süresi: 1 haftaİdari yargıda dava açarken harç ödeme süresi: Davayla birlikte (eksikse mahkeme 15 gün süre verebilir)İcra takibinde peşin harç ödeme: Takip talebiyle birlikte yatırılır; yatırılmazsa takip başlatılmazGENEL HATIRLATMALARHafta ve ayla belirtilen sürelerde, sürenin sonu tatil gününe denk gelirse: Süre, sonraki ilk iş günü sona erer.Resen verilen sürelerde (örneğin dilekçe veya harç eksikliği): Süre sonunda işlem yapılmamışsa dosya işlemden kaldırılır veya reddedilir.Kalemce yapılan süre hesaplamalarında resmi tatil, adli tatil göz önünde bulundurulur.ZAMAN AŞIMI VE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRELER – GENEL HUKUKİ BİLGİLENDİRMEI. ZAMAN AŞIMI NEDİR?Zaman aşımı, bir hakkın belirli bir süre kullanılmaması halinde, dava edilebilme yetkisinin kaybedilmesidir. Hak ortadan kalkmaz; ancak borçlu, zaman aşımını ileri sürerse borcun ifasından kaçınabilir.Özellikleri:Hak düşmez, sadece dava yolu kapanır.Hakim re’sen dikkate almaz, borçlunun ileri sürmesi gerekir.Kesilme ve durma halleri olabilir (örneğin: dava açılmasıyla zaman aşımı kesilir).Taraflar, sözleşmeyle zaman aşımı süresini uzatamaz, ancak kısaltabilir.---II. HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE NEDİR?Hak düşürücü süre, belirli bir sürede kullanılmayan hakların tamamen ortadan kalkması anlamına gelir.Özellikleri:Hak tamamen sona erer.Hakim re’sen dikkate alır.Kesilme, durma, uzatma söz konusu değildir.Kamu düzenine ilişkin olduğundan taraflar buna aykırı anlaşma yapamaz.---III. ÖRNEK ZAMAN AŞIMI SÜRELERİ (Türk Borçlar Kanunu ve Diğer Kanunlar)Genel zaman aşımı süresi: 10 yıl (TBK m.146)Ticari alacaklar (avukat, doktor, terzi, muhasebeci gibi düzenli hizmetler): 5 yılKira, faiz, ücret alacakları: 5 yılEser sözleşmesinde ayıba karşı sorumluluk: 2 yılTaşınır satışında ayıba karşı sorumluluk: 2 yıl (ayıbın öğrenilmesinden itibaren derhal harekete geçilmelidir)Haksız fiil nedeniyle tazminat: 2 yıl (fiilin ve failin öğrenilmesinden), her hâlükârda 10 yılSebepsiz zenginleşme: 2 yıl (öğrenmeden), en fazla 10 yılSigorta alacakları (örneğin kasko, sağlık): 2 yılİş kazası – meslek hastalığı tazminat talepleri: 10 yıl (Ancak SGK işlemlerine bağlı olarak farklılık gösterebilir)Ceza davasına bağlı hukuk davası varsa: Zaman aşımı ceza davasına bağlı olarak uzar---IV. ÖRNEK HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRELER (Kesin Sürelerdir)İşe iade davası için arabulucuya başvuru süresi: 1 ay (fesih bildiriminin tebliğinden itibaren)Arabuluculuk sonrası dava açma süresi: 2 hafta (son tutanağın düzenlenmesinden itibaren)Mal rejiminin tasfiyesi davası: 1 yıl (boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren)Evlenmenin iptali davası: Nedenine göre 6 ay – 5 yılSoybağının reddi (koca açısından): 1 yıl (doğumu ve baba olmadığını öğrenmesinden itibaren)Kamulaştırma işlemlerine karşı dava açma süresi: 30 gün (idari işlemin tebliğinden)Disiplin cezasına itiraz – kamu görevlisi: 60 günİdareye karşı tam yargı ve iptal davaları: 60 gün – vergi davalarında 30 günTebligata itiraz (muvakkat teminat süresi dahil): 7 günİcra takibinde itiraz: 7 günİflas isteme süresi (ödeme emrine rağmen): 15 günTahliye taahhüdüne dayalı tahliye isteme süresi: 1 ay---V. UYGULAMADA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLARZaman aşımı süresi dolduğunda, alacaklı dava açabilir; ancak borçlu zaman aşımı def’i ileri sürerse davanın reddine karar verilir.Hak düşürücü süre dolduğunda hak ortadan kalktığı için dava açılamaz.Özellikle boşanma sonrası mal rejimi tasfiyesi, işe iade davası, soybağı davaları gibi alanlarda hak düşürücü süreler çok sık sorulur.Ceza hukukundaki zamanaşımı süreleri ayrıca düzenlenir (örneğin adam öldürmede 20 yıl – TCK).