Yeni İnfaz Yasası İle İlgili Kamuoyu Derlemesi

1. İnfaz Sürelerinde Değişiklik: Cezanın 1/5'ini Yatma Zorunluluğu

Yeni yasa taslağına göre, hükümlülerin denetimli serbestlikten yararlanabilmeleri için cezalarının en az 1/5'ini cezaevinde geçirmeleri gerekecek. Örneğin:(nafiyeulusoy.av.tr)

• 1 yıl ceza alan bir kişi, 2,5 ay hapiste kalacak.

• 6 ay ceza alan bir kişi, 1 ay hapiste kalacak.

• 3 ay ceza alan bir kişi, 18 gün hapiste kalacak.

• 1 ay ceza alan bir kişi, 6 gün hapiste kalacak.(nafiyeulusoy.av.tr)

Bu düzenleme ile cezasızlık algısının ortadan kaldırılması amaçlanıyor. (nafiyeulusoy.av.tr)

2. Mükerrer Suçlarda İnfaz İndirimi

İkinci kez mükerrer suç işleyen hükümlüler için infaz indirimi uygulanması planlanıyor. Bu durumda, cezasının 4/3'ünü çeken hükümlüler koşullu salıvermeden yararlanabilecek. Ancak bu düzenleme yalnızca basit suçlar için geçerli olacak; terör, taciz ve organize suçlar kapsam dışında bırakılacak. (Cumhur Haber Ajansı)

3. Ev Hapsi ve Alternatif İnfaz Modelleri

Ev hapsi, geceleyin infaz ve hafta sonu infaz gibi alternatif infaz yöntemlerinin kapsamı genişletiliyor:(Odatv)

• Mevcut kanunda üç yıla kadar taksirle işlenen suçlar için uygulanan bu yöntemlerin süresi, 5 yıla çıkarılacak.

• Yaşlı ve hasta hükümlüler için bu süre 10 yıla kadar uzatılacak.

• Hamile ve çocuklu kadınlar da cezalarını konutlarında tamamlayabilecek.

• Geceleyin infazda, basit suçlardan ceza alan hükümlüler gündüz çalışacak, akşam ise cezaevine dönecek.

• Hafta sonu infazında ise, kişi hafta içi çalışacak, hafta sonu ise cezaevinde kalacak.(Odatv)

Bu düzenlemeler, cezaevlerindeki yoğunluğu azaltmayı ve hükümlülerin topluma daha kolay uyum sağlamalarını hedefliyor. (nafiyeulusoy.av.tr)

4. Denetimli Serbestlik Sürelerinde Değişiklik

Denetimli serbestlik süreleri, hükümlülerin çektikleri ceza süresine orantılı olarak değişecek. Örneğin, 20 Mart 2020 tarihinden önce işlenen suçlar için üç yıl, bu tarihten sonra işlenen suçlar için ise bir yıl ertelenmiş hapis cezası uygulanacak. Yeni düzenlemeye göre, cezanın uzunluğuna bakılmaksızın toplam hapis süresinin 4/5'ini hapiste geçiren kişiler, denetimli serbestlikten yararlanabilecek. (Bengi Memiş Avukatlık)

5. Hükümlülerin Eğitim Hakkının Genişletilmesi

Hükümlülerin eğitim hakları genişletilecek. Özellikle kapalı cezaevlerinde kalan hükümlüler için daha fazla eğitim olanağı sağlanacak. Sınavlar çevrim içi ve yüz yüze yapılabilecek ve merkezi sınavlara katılabilecekler. Eğitim esasları, Adalet Bakanlığı tarafından Millî Eğitim Bakanlığı ve Yükseköğretim Kurulu (YÖK) görüşü alınarak belirlenecek. (Kadim Hukuk ve Danışmanlık, Bengi Memiş Avukatlık)

6. Af Yasası ve Kısmi Af Düzenlemeleri

Yeni af yasası ile ilgili olarak, cezasının bitmesine 5 yıl veya daha az süre kalan hükümlüler cezaevinden salıverilecek. Bu düzenleme, Anayasa’daki eşitlik ilkesiyle ilgili tartışmaları sona erdirmek ve cezaevlerindeki yoğunluğu azaltmak amacı taşıyor. (nafiyeulusoy.av.tr)

7. Hükümlülere Vasi veya Kayyım Atanması

Uzun süreli hapis cezaları çeken hükümlülere, belirli şartlar altında vasi veya kayyım atanabilecek. Kesinleşmiş hapis cezasının infazı amacıyla ceza infaz kurumunda bulunan ergin bir kişi, isteği üzerine kısıtlanabilir veya kendisine kayyım atanabilir. Toplam beş yıl veya daha fazla kesinleşmiş hapis cezasının infazı amacıyla ceza infaz kurumunda bulunan ergin bir kişi, isteği bulunmasa dahi kişiliğinin veya malvarlığının korunması bakımından gerekli görülmesi hâlinde kısıtlanabilir. (Bengi Memiş Avukatlık)

8. Adli Para Cezalarının Günlük Miktarının Artırılması

Adli para cezalarının ödenmemesi durumunda uygulanacak hapis süresi ile ilgili günlük meblağ artırılacak. Bu düzenleme, adli para cezalarının caydırıcılığını artırmayı hedefliyor. (Bengi Memiş Avukatlık)

9. İnfaz Hakimliği Kararlarına İtiraz Süresi ve Süreçlerde Yenilikler

Yeni düzenlemelerle birlikte infaz hakimliğinin kararlarına yapılan itiraz süreçleri daha sistematik hale getiriliyor. Özellikle süre kısıtlamaları, usule dair eksikliklerin azaltılması ve başvuruların daha hızlı karara bağlanması hedefleniyor.

• İtiraz süreleri netleştirilecek: Hükümlü veya avukatı, infaz hakimliğinin kararına belirli bir süre içerisinde itiraz edebilecek. Bu sürenin genelde 7 gün olması bekleniyor.

• Dijital başvuru sistemi: Adalet Bakanlığı, itiraz süreçlerinin e-Devlet veya UYAP üzerinden yapılmasına olanak tanıyacak sistemler üzerinde çalışıyor. Böylece mahkeme yükünün azaltılması amaçlanıyor.

10. Eleştiriler ve Hukuki Endişeler

Yeni infaz düzenlemeleri bazı hukukçular, akademisyenler ve insan hakları örgütleri tarafından hem olumlu hem de eleştirel bakış açılarıyla değerlendiriliyor:

a. Olumlu Yorumlar

• Cezaevlerindeki aşırı doluluğun azaltılması,

• Alternatif infaz sistemlerinin (ev hapsi, hafta sonu infazı) yaygınlaştırılması,

• Eğitim hakkının genişletilmesiyle mahkumların topluma kazandırılma şansının artması.

b. Eleştiriler ve Riskler

• “Seçici af” eleştirisi: Özellikle siyasi suçlar, terör suçları veya düşünce suçları kapsam dışı bırakıldığı için düzenlemelerin "kapsayıcı olmadığı" görüşü dile getiriliyor.

• Tekrarlayan yasal düzenlemelerle hukuki belirsizlik: Ceza infaz sisteminde sık sık yapılan değişiklikler, yargı istikrarı açısından sorun yaratabilir.

• Denetimli serbestlik süresinin kısalığı: Bazı hukukçulara göre 1/5 oranı, ceza caydırıcılığını azaltabilir.

11. Toplumsal Yansımalar

Yeni infaz yasasının toplumda nasıl karşılanacağı da oldukça kritik bir konu:

• Suç mağduru olan vatandaşlar, özellikle kısa süreli cezaların hemen denetimli serbestliğe dönüşmesini "adaletin yerini bulmaması" olarak görebilir.

• Öte yandan aileleri ile birlikte sosyal bağlarını sürdüren hükümlüler için esnek infaz yöntemleri, yeniden suç işleme oranlarını azaltabilir.

SONUÇ

2025 yılı itibarıyla gündemde olan yeni infaz yasası, Türkiye’de ceza adalet sisteminde reform niteliği taşıyan birçok yenilik içermektedir. Cezaevlerinin yükünü hafifletmek, hükümlülerin topluma daha sağlıklı entegrasyonunu sağlamak ve cezaların sosyal dengeyi daha adil yansıtmasını sağlamak adına olumlu adımlar olarak değerlendirilebilir.

Ancak bu düzenlemelerin hayata geçirildikten sonra uygulanmasındaki denetim, şeffaflık ve kamuoyu ile iletişim de en az yasaların içeriği kadar önemlidir. Uzman görüşleriyle desteklenmiş, toplumun farklı kesimlerinin katılımına açık bir yasal süreç, adalet sistemimizi güçlendirecektir.