Velayet ve Vesayet Vaka Çalışması

🔹 VAKA 1 – Velayetin Değiştirilmesi Talebi

Olay:
Ayşe ve Mehmet boşanmıştır. Ortak çocukları Zeynep’in (10 yaşında) velayeti boşanma sırasında anneye verilmiştir. Ancak son 1 yıldır Ayşe’nin hayatında düzensizlikler (alkol bağımlılığı, sürekli ev değiştirme) meydana gelmiş, Zeynep’in okula devamı aksadığı gözlenmiştir. Baba Mehmet, çocuğun artık yanında daha huzurlu ve düzenli yaşadığını belirterek velayetin kendisine verilmesini talep etmiştir.

Hukuki Değerlendirme:
Türk Medeni Kanunu m. 183 gereği, velayet verilirken ve değiştirilirken çocuğun üstün yararı esas alınır. Mevcut durumda annenin ilgisizliği ve çocuğun eğitimine zarar veren davranışları, velayetin değiştirilmesini haklı kılabilir. Eğer baba, çocuğa daha sağlıklı ve güvenli bir ortam sağlıyorsa, mahkeme velayeti ona verebilir.

✅ Sonuç: Mehmet’in başvurusu yerindedir. Mahkeme, çocuğun üstün yararını gözeterek velayeti değiştirebilir.

🔹 VAKA 2 – Velayet Hakkının Kötüye Kullanılması

Olay:
Anne Elif, çocuğun velayetini elinde bulundurmasına rağmen, babayla kişisel ilişki kurulmasına yönelik mahkeme kararlarını sürekli ihlal etmektedir. Baba Serkan, bu nedenle mahkemeye başvurarak Elif’in velayet hakkını kötüye kullandığını ve velayetin kendisine verilmesini istemektedir.

Hukuki Değerlendirme:
TMK m. 324’e göre, çocukla kişisel ilişki kurulmasına engel olunması velayet hakkının kötüye kullanılması sayılır. Bu durumda hâkim uyarı yapabilir, gerekirse velayeti değiştirebilir. Yargıtay kararlarında da kişisel ilişkiyi engellemenin ağır ve sürekli olması durumunda velayetin değiştirilebileceği kabul edilmektedir.

✅ Sonuç: Mahkeme önce uyarı yapabilir, ihlal devam ederse velayet Serkan’a verilebilir.

🔹 VAKA 3 – Vesayet Altına Alınma Şartları (Yaşlılık ve Akıl Zayıflığı)

Olay:
80 yaşındaki Mehmet Bey, Alzheimer hastalığı nedeniyle günlük yaşamını sürdürememekte, parasal konularda zarara uğramaktadır. Oğlu, babasının hem sağlık hem de malvarlığı yönünden korunması amacıyla vesayet altına alınmasını istemektedir.

Hukuki Değerlendirme:
TMK m. 405’e göre; akıl hastalığı veya akıl zayıflığı nedeniyle işlerini gerektiği gibi yürütemeyen kimse vesayet altına alınabilir. Alzheimer tanısı bunu karşılar. Ayrıca yaşlı kişinin malvarlığını idare edememesi de önemli bir gerekçedir. Sulh hukuk mahkemesi, tıbbi rapor doğrultusunda vesayet kararı verir.

✅ Sonuç: Mehmet Bey hakkında vesayet kararı verilir, oğlu vasi olarak atanabilir.

🔹 VAKA 4 – Küçüğün Vesayet Altına Alınması (Anne-Baba Yokluğu)

Olay:
Anne ve babasını trafik kazasında kaybeden 7 yaşındaki Yusuf’un yakın akrabası bulunmamaktadır. Aile mahkemesi, çocuğun korunması için bir vasi atanmasına karar verecektir.

Hukuki Değerlendirme:
TMK m. 404’e göre, anne ve babası olmayan küçüğe vesayet makamı tarafından bir vasi atanır. Bu vasi, çocuğun hem kişisel ihtiyaçlarını hem de malvarlığını korumakla yükümlüdür. Vasi tayini sulh hukuk mahkemesince yapılır, denetimi vesayet makamına aittir.

✅ Sonuç: Mahkeme Yusuf için bir vasi tayin eder ve çocuğun tüm işlemleri vasi eliyle yürütülür.

🔹 VAKA 5 – Vasi Atanmasında Usul ve Yetki

Olay:
Ruhsal sorunlar yaşayan Gülten Hanım, kendisine ait taşınmazların gelirlerini bile takip edememektedir. Muhtar tarafından savcılığa yapılan ihbar sonrası, savcılık sulh hukuk mahkemesine vesayet talebiyle başvurur.

Hukuki Değerlendirme:
TMK m. 406’ya göre, vesayet kararı sulh hukuk mahkemesi tarafından verilir. İlgili kişiler (aile bireyleri, muhtar) ya da savcılık vesayet talebinde bulunabilir. Mahkeme, doktor raporu alarak kişinin durumu değerlendirir ve gerekiyorsa bir vasi tayin eder.

✅ Sonuç: Gülten Hanım hakkında vesayet kararı verilebilir, yasal işlemleri yürütmek üzere bir vasi atanır.