UYAP (Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi): 100 Hap Bilgi (Yazı İşleri Müdürlüğü Sınavı İçin)

I. UYAP'ın Genel Amacı ve Tanımı

* UYAP Nedir? Yargı birimleri (mahkeme, savcılık, icra daireleri, Adalet Bakanlığı merkez teşkilatı vb.) arasında hızlı, etkin ve güvenli bir bilgi akışı ve doküman yönetimi sağlayan entegre bilişim sistemidir.

* Amacı: Yargı hizmetlerinin elektronik ortamda daha hızlı, şeffaf, etkin ve verimli yürütülmesini sağlamak, insan ve zaman kaynaklarından tasarruf etmek.

* Proje Sahibi: Adalet Bakanlığı.

* Temel Odak: Kağıtsız yargılamaya geçişi ve e-adaleti sağlamak.

* Modüler Yapı: UYAP, farklı yargı birimlerinin ihtiyaçlarına göre tasarlanmış modüllerden oluşur (Hukuk, Ceza, İcra, Savcılık, İdari Yargı, Hukuk Mahkemeleri, Ceza Mahkemeleri vb.).

* Entegrasyon: Diğer kamu kurumlarının (MERNİS, TAPU, SGK, Emniyet vb.) sistemleriyle entegre çalışır.

* Elektronik İmza: UYAP'taki resmi belgelerin hukuki geçerliliğini sağlamak için güvenli elektronik imza (e-imza) kullanılır.

* Mobil UYAP: Yargı mensupları ve avukatlar için mobil cihazlar üzerinden sisteme erişim ve işlem yapma imkanı sunar.

II. UYAP Portalları ve Kullanıcıları

* UYAP Vatandaş Portalı: Vatandaşların kendi davalarını sorgulayabildiği, bilgi edinebildiği, dilekçe ve evrak gönderebildiği portal.

* UYAP Avukat Portalı: Avukatların vekaletnamelerini sunabildiği, dava açabildiği, dosyaları inceleyebildiği, e-duruşmaya katılabildiği ve evrak gönderebildiği portal.

* UYAP Kurum Portalı: Kamu kurumlarının UYAP'a erişerek bilgi alışverişinde bulunabildiği portal.

* UYAP Bilişim Sistemi (İç Uygulama): Mahkeme, savcılık, icra daireleri ve Adalet Bakanlığı personelinin kullandığı ana uygulama.

* Kullanıcı Tanımlama: Her UYAP kullanıcısının sisteme erişmek için yetkilendirilmiş bir kullanıcı adı ve şifresi bulunur.

III. UYAP'ta Dava ve Dosya Yönetimi

* Dava Kaydı: Her yeni dava veya soruşturma dosyası UYAP'a elektronik olarak kaydedilir ve otomatik bir esas numarası alır.

* Dosya Kapağı: UYAP, elektronik dosya kapağı oluşturur.

* Esas Numarası: Her dosyanın UYAP'ta aldığı tekil kimlik numarasıdır.

* Evrak Kaydı: Gelen her türlü evrak (dilekçe, belge, tebligat mazbatası vb.) taranarak veya elektronik ortamda doğrudan UYAP'a kaydedilir.

* Evrakın Tarihi ve Saati: Sisteme kaydedilen her evrakın sisteme giriş tarihi ve saati otomatik olarak UYAP tarafından belirlenir.

* Belge Aslı: Kural olarak elektronik ortamda işlem yapılsa da, hukuki değeri yüksek belgelerin (örn. senet aslı) fiziki asılları da dosyada muhafaza edilir.

* Taranacak Evrak: Fiziksel olarak gelen her türlü dilekçe, belge, tebligat mazbatası taranarak UYAP'a aktarılır.

* Evrakın Doğruluğu: Taranan belgelerin aslına uygunluğu, belgeyi sisteme kaydeden personel tarafından teyit edilir.

* Dosya Durumu Takibi: UYAP üzerinden dosyanın hangi aşamada olduğu (tensip, duruşma, tebligatta, karar aşamasında vb.) anlık olarak takip edilebilir.

* İş Akışı (Workflow): UYAP, yargılama sürecindeki her adımın (tensip, tebligat, duruşma, karar) belirli bir iş akışı mantığı içinde yönetilmesini sağlar.

* Gider Avansı Takibi: Yatırılan gider avanslarının ve harcamaların UYAP üzerinden takibi yapılır.

IV. UYAP'ta Tebligat ve İletişim

* e-Tebligat: Tebligat Kanunu'na göre yapılması gereken elektronik tebligatlar UYAP üzerinden UETS'ye gönderilir.

* UETS (Ulusal Elektronik Tebligat Sistemi): e-Tebligatların merkezi olarak yönetildiği sistem. PTT A.Ş. tarafından işletilir.

* Tebellüğ Tarihi (e-Tebligat): e-Tebligat, muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda tebellüğ edilmiş sayılır. (Bu süre çok önemlidir!)

* SMS Bilgilendirmesi: UYAP, yargılamaya ilişkin önemli gelişmeler (duruşma tarihi, karar sonucu) hakkında taraflara ve avukatlara SMS ile bilgi gönderebilir.

* Elektronik Belge Gönderme: Taraflar ve avukatlar, UYAP portalları üzerinden mahkemeye elektronik belge (dilekçe, ekler) gönderebilirler.

* İdari Yazışmalar: Kurum içi ve kurumlar arası resmi yazışmaların çoğu EBYS (Elektronik Belge Yönetim Sistemi) üzerinden UYAP entegrasyonu ile yapılır.

V. UYAP'ta Duruşma Yönetimi

* Duruşma Zaptı: Duruşmalar sırasında hakim tarafından dikte edilen zapt, zabıt katibi tarafından UYAP'a elektronik olarak kaydedilir.

* Duruşma Akışı: Duruşma sırasında alınan ara kararlar, beyanlar ve diğer tüm işlemler UYAP üzerinden işlenir.

* e-Duruşma: UYAP üzerinden, tarafların veya avukatların fiziki olarak mahkemeye gelmeden video konferans yoluyla duruşmaya katılması imkanı.

* Duruşma Günü ve Saati: UYAP, duruşma gün ve saatlerini belirleme ve takip etme imkanı sunar.

* Duruşma Listesi: Duruşma listeleri UYAP'tan alınır ve ilan panosunda yayımlanır.

* Gizli Duruşmalar: Gizli olarak yapılmasına karar verilen duruşmaların UYAP'ta özel işaretlenmesi ve erişim kısıtlamaları.

VI. UYAP'ta Karar ve Gerekçe Yönetimi

* Karar Yazımı: Mahkemece verilen kararlar (hüküm, gerekçe) UYAP'taki şablonlar kullanılarak elektronik ortamda yazılır.

* Karar Numarası: Her karara UYAP tarafından otomatik bir karar numarası verilir.

* Karar Eki: Gerekçeli kararın, hükümden sonra ayrı olarak yazılması ve UYAP'a kaydedilmesi.

* Kesinleşme Şerhi: Kararların kesinleşme tarihi ve şerhi UYAP'a işlenir.

* İnfaz Kaydı: Kesinleşen ceza kararlarının infaz savcılığına UYAP üzerinden elektronik olarak gönderilmesi.

* UYAP Sorgulamaları: Kararların, esas ve karar numaralarıyla UYAP üzerinden sorgulanabilir olması.

VII. UYAP'ta Raporlama ve İstatistikler

* Raporlama Modülleri: UYAP, çeşitli istatistiksel raporlar (dava sayısı, sonuçlanan dava sayısı, ortalama yargılama süresi vb.) üretme imkanı sunar.

* Verimlilik Ölçümü: UYAP verileri, mahkemelerin ve personelin performansını ölçmek için kullanılır.

* Denetim: Adalet Bakanlığı ve HSK, UYAP üzerinden yargı birimlerinin faaliyetlerini denetleyebilir.

* Stratejik Planlama: UYAP'tan elde edilen veriler, yargı politikalarının belirlenmesinde ve stratejik planlamada kullanılır.

VIII. UYAP Güvenlik ve Gizlilik

* Veri Güvenliği: UYAP, kişisel verilerin ve yargısal bilgilerin güvenliğini sağlamak için yüksek güvenlik önlemleri kullanır (şifreleme, erişim yetkilendirmeleri).

* Erişim Yetkilendirmeleri: Her kullanıcının UYAP'ta sadece kendi görev alanıyla ilgili verilere erişim yetkisi bulunur.

* Kullanıcı Takibi: Sistemdeki her işlem, kim tarafından, ne zaman yapıldığına dair kayıt altına alınır (log kayıtları).

* KVKK Uyumu: UYAP, 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu'na (KVKK) tam uyumlu olarak çalışır.

* Şifre Politikaları: UYAP, kullanıcıların güçlü şifreler kullanmasını ve belirli aralıklarla şifrelerini değiştirmesini zorunlu kılar.

* Sızma Testleri: UYAP'ın güvenlik açıklarını tespit etmek için düzenli olarak sızma testleri yapılır.

IX. Yazı İşleri Müdürlüğü ve UYAP İlişkisi

* UYAP Kullanımının Zorunluluğu: Yazı İşleri Müdürlüğü'nün tüm temel görevleri UYAP üzerinden yürütülür.

* Personel Eğitimi: Müdür, kalem personelinin UYAP'ı etkin ve doğru kullanabilmesi için gerekli eğitimleri almasını sağlar.

* Veri Girişi Hataları: UYAP'a yapılan hatalı veri girişleri, yargılama sürecinde ciddi aksaklıklara ve hak kayıplarına yol açabilir. Bu nedenle kontrol çok önemlidir.

* Belge Doğrulama: UYAP üzerinde oluşturulan belgelerin barkod/karekod ile doğrulanabilir olması.

* İş Yükü Dağıtımı: UYAP, kalem içi iş yükü dağıtımını ve personel performansını takip etme imkanı sunar.

* Dosya Transferi: Görevsizlik veya yetkisizlik kararları sonrası dosyaların UYAP üzerinden ilgili mahkemeye elektronik olarak transferi.

* e-Arşivleme: Fiziksel arşivleme yanında, UYAP üzerinden de elektronik arşivleme yapılır.

* Gelen/Giden Evrak: Tüm gelen ve giden evrakların UYAP'a kaydedilmesi ve havale edilmesi.

* Evrakın Tarihçesi: Bir evrakın UYAP'ta sisteme girişinden itibaren tüm işlem geçmişi izlenebilir.

* Uyap Destek Birimleri: UYAP'la ilgili teknik sorunlar için Adalet Bakanlığı bünyesinde kurulan destek birimleri.

* Sistem Kesintileri: UYAP'ta yaşanabilecek olası sistem kesintilerine karşı yedekleme ve kurtarma planları.

* İletişim Modülleri: UYAP içi mesajlaşma sistemleri ve duyuru panoları.

* Standart Dosya Planı (SDP): UYAP'ta belgelerin doğru dosya kodu ile kaydedilmesi için SDP kullanılır.

* Kayıt Dışı İşlem Yapmama: UYAP'ta kayıt altına alınmayan hiçbir işlemin hukuki geçerliliği yoktur.

* Uyap ve Hukuki Süreler: UYAP, kanuni sürelerin başlangıç ve bitiş tarihlerini otomatik olarak hesaplama özelliğine sahiptir.

* Vatandaş Memnuniyeti: UYAP'ın etkin kullanımı, vatandaşların yargı hizmetlerine erişimini kolaylaştırarak memnuniyetini artırır.

* Bilirkişi Atamaları: UYAP üzerinden bilirkişi havuzundan atamaların yapılması.

* Keşif İşlemleri: Keşif tutanakları ve raporları UYAP'a kaydedilir.

* Hukuki Yorum Yasak: Yazı İşleri Müdürlüğü personelinin UYAP üzerinden hukuki yorum veya tavsiye vermekten kaçınması.

* Şablonlar ve Formlar: UYAP'ta standart dilekçe, karar, tebligat şablonları bulunur, bu da birliği ve kolaylığı sağlar.

* Entegre Harç Takibi: Harçların ve gider avanslarının UYAP üzerinden Maliye Bakanlığı sistemleriyle entegre olarak takibi.

* Mükellefiyetler: Yargı harç ve giderlerinin yatırılıp yatırılmadığının UYAP üzerinden kontrolü.

* Talimat Yazışmaları: UYAP üzerinden icra ve istinabe (talimat) taleplerinin gönderilmesi.

* Adli Sicil Sorgulama: UYAP üzerinden adli sicil kaydı sorgulama yetkisi olan birimlerin bu işlemi yapması.

* Sicil Kayıtları: Yargı mensuplarının ve personelinin sicil kayıtlarının UYAP'ta tutulması.

* Emanet Eşya Takibi: Mahkemeye sunulan emanet eşyaların UYAP'ta kaydının tutulması.

* Delil Yönetimi: Sunulan delillerin (dijital, fiziksel) UYAP'a kaydı ve takibi.

* UYAP Güncellemeleri: Sistemin sürekli olarak güncellenmesi ve yeni özelliklerin eklenmesi.

* Sistem Eğitimi: Yeni başlayan personele UYAP kullanımı eğitimi verilmesi.

* Yazılım ve Donanım Gereksinimleri: UYAP'ın sağlıklı çalışması için gerekli bilgisayar ve ağ altyapısı.

* Veri Bütünlüğü: UYAP'ta saklanan verilerin doğru, eksiksiz ve tutarlı olması.

* Erişim Kayıtları: Kimin hangi dosyaya ne zaman eriştiği UYAP tarafından kayıt altına alınır.

* Yabancı Dil Desteği: Yabancı uyruklu taraflar için UYAP'ta bazı çeviri imkanları bulunabilir.

* İşlem Yükü Azaltma: UYAP, manuel yapılan birçok işlemi otomatikleştirerek kalemlerin iş yükünü azaltır.

* Hata Yakalama Sistemleri: UYAP, veri giriş hatalarını minimuma indirmek için çeşitli kontrol mekanizmalarına sahiptir.

* Geri Dönüşüm Kutusu (UYAP): Yanlış kaydedilen veya silinen belgelerin geçici olarak tutulduğu bölüm.

* Entegre Karar Otomasyonu: Hakimlerin kararlarını UYAP üzerinden kolayca yazabilmeleri için şablonlar ve otomasyonlar.

* Sanal Dosya: UYAP'taki elektronik dosya, fiziki dosyanın sanal karşılığıdır.

* Mahkeme İstatistikleri: Her mahkemenin kendi dava istatistiklerini UYAP üzerinden takip edebilmesi.

* Dava Takip Cetvelleri: UYAP, dava takip cetvellerinin otomatik olarak oluşturulmasını sağlar.

* UYAP Eklentileri: Sistemin bazı özelliklerini kullanmak için tarayıcı eklentileri (Java, e-imza uygulamaları) gerekebilir.

* Veri Ambarı: UYAP, büyük veri analizi için bir veri ambarı görevi görür.

* Yardım Masası: UYAP kullanıcılarının yaşadığı sorunlar için teknik destek hizmeti.

* Uyumluluk (EBYS-UYAP): Kamu kurumlarının kendi EBYS'lerinin UYAP ile entegre olması.

* Sertifika Yenileme: e-imza sertifikalarının süresinin bitiminde yenilenmesi gerekliliği.

* Hızlı Erişim Menüleri: Sık kullanılan işlemlere hızlı erişim sağlayan menüler.

* UYAP'ın Evrenselliği: Tüm Türkiye'deki yargı birimlerinde aynı sistemin kullanılması.

* Yazı İşleri Müdürünün Liderliği: UYAP'ın etkin ve verimli kullanımı konusunda Yazı İşleri Müdürünün liderlik ve denetim rolü çok önemlidir.