Tüketici Hukuku dersine ait açıklayıcı ve sistematik bir ders notu

TÜKETİCİ HUKUKU DERS NOTU

1. Tüketici Hukukunun Amacı ve Niteliği

• Amaç: Ekonomik olarak daha zayıf durumda olan tüketiciyi korumaktır.

• Hukuk dalı: Karma niteliklidir (özel + kamu hukuku).

• Temel mevzuat:

  • 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK)

  • İlgili yönetmelikler (Mesafeli Sözleşmeler, Garanti Belgesi, Kapıdan Satışlar vb.)

2. Temel Kavramlar (TKHK m. 3)

a. Tüketici:

• Ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişi.

b. Satıcı / Sağlayıcı:

• Ticari veya mesleki faaliyetleri çerçevesinde hareket eden kişi.

c. Tüketici İşlemi:

• Mal veya hizmete ilişkin taraflardan birinin tüketici olduğu her türlü sözleşme ve hukuki işlem.

3. Tüketici Sözleşmeleri

a. Mesafeli Sözleşme:

• İnternet, telefon gibi uzaktan iletişim araçlarıyla yapılan sözleşmelerdir.

• Cayma hakkı: 14 gün içinde gerekçesiz cayılabilir. (Yönetmelikte istisnalar var)

b. Kapıdan Satışlar:

• Konut, işyeri gibi alanlarda yapılan sözleşmeler.

• Cayma hakkı 14 gündür, satıcı bilgilendirme yapmazsa 1 yıla uzar.

c. Taksitle Satış:

• Mal tesliminden sonra bedelin en az iki taksitle ödendiği satış türü.

d. Paket Tur Sözleşmeleri:

• Ulaşım + konaklama + diğer hizmetlerin bir arada sunulduğu seyahat sözleşmeleridir.

e. Devre Tatil – Devre Mülk Sözleşmeleri:

• Yılın belli dönemlerinde kullanım hakkı veren sözleşmeler

4. Ayıplı Mal ve Hizmet (TKHK m. 8 – 19)

a. Ayıplı Mal:

• Teslim anında, sözleşmeye uygun olmayan, fonksiyonel eksiklik taşıyan mallardır.

• Tüketicinin seçimlik hakları:

  1. Bedel iadesi (sözleşmeden dönme)

  2. Bedel indirimi

  3. Ayıpsız misli ile değiştirme

  4. Ücretsiz onarım

• Haklar teslimden itibaren 2 yıl içinde kullanılabilir (konut-taşınmaz: 5 yıl).

b. Ayıplı Hizmet:

• Hizmetin hiç ya da gereği gibi ifa edilmemesi.

• Seçimlik haklar benzer şekilde uygulanır.

5. Garanti, Servis ve Yedek Parça

• Garanti süresi 2 yıldır, malın teslimiyle başlar.

• Üretici, ithalatçı ve satıcı birlikte sorumludur.

• Yedek parça sağlama yükümlülüğü: En az 10 yıl (bazı ürünlerde 7 yıl).

6. Haksız Şartlar (TKHK m. 5)

• Sözleşmede tüketici aleyhine, dürüstlük kuralına aykırı ve iyi niyeti kötüye kullanan şartlar haksızdır.

• Haksız şartlar yok hükmündedir, sözleşmenin geri kalanı geçerliliğini korur.

7. Tüketici Kredileri ve Konut Finansmanı (Mortgage)

• Tüketiciye verilen krediler ayrıntılı düzenlenmiştir.

• Erken ödeme hakkı, bilgilendirme yükümlülüğü, sigorta zorunluluğu yasağı gibi hükümler içerir.

8. Tüketicinin Korunmasına İlişkin Başvuru Yolları

a. Tüketici Hakem Heyetleri

• Belirli parasal sınırın altındaki uyuşmazlıklarda zorunludur.

• İl ve ilçe merkezlerinde bulunur.

• 2025 için parasal sınır: (Güncel rakamı belirlemek için yönetmelik dikkate alınmalı)

b. Tüketici Mahkemeleri

• Hakem heyetini aşan uyuşmazlıklarda yetkilidir.

• Adli yargı sisteminde, sulh hukuk/ asliye hukuk sistemine paralel işler.

9. İdari Para Cezaları ve Denetim

• Ticaret Bakanlığı idari yaptırımları uygular.

• Haksız ticari uygulamalar, etiketsiz satış, ayıplı mal satışı gibi hallerde idari para cezası uygulanır.

10. Tüketici Hukukunun İlkeleri

• Zayıf tarafın korunması

• Bilgilendirme yükümlülüğü

• Cayma hakkı

• Şeffaflık ve denetlenebilirlik

• Hak arama yollarının etkinliği

SONUÇ ve ÖNERİ

Tüketici hukuku, günlük hayatla iç içe olduğu için hem uygulamacılar hem öğrenciler açısından önemlidir. Bu alanda özellikle “ayıplı mal”, “mesafeli sözleşme”, “hakem heyeti” ve “garanti süresi” gibi başlıklar sınavlarda sıklıkla sorulmaktadır.