Ticari İşletme ve Ortaklıklar (Şirketler) Hukuku konusuna ilişkin tüm ders notu

TİCARİ İŞLETME VE ORTAKLIKLAR HUKUKU DERS NOTU

I. TİCARİ İŞLETME HUKUKU

Ticari İşletme:
Türk Ticaret Kanunu’na göre, gelir sağlama amacı güden, bağımsız bir şekilde sürdürülen ve esnaf faaliyetini aşan işletmelere ticari işletme denir. Gelir sağlama amacı, süreklilik, bağımsızlık ve esnaf faaliyetini aşma gibi unsurlar taşımalıdır.

Ticari İşletmenin Unsurları:
Bir ticari işletme hem maddi (makine, mal, depo, araç) hem de gayrimaddi unsurlardan (ticaret unvanı, marka, müşteri çevresi) oluşur.

Ticari İşletmenin Devri:
Ticari işletme, yazılı şekilde devredilir. Devirle birlikte işletmenin unsurları da geçer. Devreden kişiye rekabet yasağı uygulanır; bu yasak üç yıl süreyle geçerlidir.

Ticaret Sicili, Unvanı ve İşletme Adı:
Ticaret sicili, işletmenin resmi kaydıdır ve aleniyet sağlar. Ticaret unvanı, işletmenin resmi adıdır ve tescil zorunludur. İşletme adı ise tanıtımda kullanılan isim olup unvandan farklı olabilir.

Tacir ve Esnaf Ayrımı:
Tacir, ticari işletmeyi kendi adına işleten kişidir ve TTK hükümlerine tabidir. Esnaf ise küçük ölçekli iş yapan, kazancı belirli sınırların altında olan kişidir ve özel esnaf hükümleri uygulanır.

Tacirin Yükümlülükleri:
Tacirlerin ticaret unvanı kullanmaları, ticari defter tutmaları, ticaret siciline kayıt yaptırmaları ve basiretli iş adamı gibi davranmaları gerekmektedir.

II. ŞİRKETLER HUKUKU (ORTAKLIKLAR)

Şirket Kavramı:
Şirket, iki ya da daha fazla kişinin bir araya gelerek ekonomik bir amacı gerçekleştirmek için oluşturdukları hukuki birliktir. Tüzel kişiliğe sahip olan şirketler, ticari faaliyetlerde bulunabilir.

Şirket Türleri:
Şirketler iki ana gruba ayrılır:

1. Adi şirket (Borçlar Kanunu’na tabidir, tüzel kişiliği yoktur)

2. Ticaret şirketleri (Türk Ticaret Kanunu’na tabidir, tüzel kişiliğe sahiptir)

Şahıs Şirketleri:
Kollektif ve komandit şirketlerdir. Bu şirketlerde ortakların kişisel özellikleri ön plandadır.

• Kollektif şirket, sadece gerçek kişiler arasında kurulur. Ortaklar şirket borçlarından sınırsız ve müteselsil sorumludur.

• Komandit şirkette iki tür ortak bulunur: komandite ortak (sınırsız sorumlu) ve komanditer ortak (yalnızca koyduğu sermaye kadar sorumlu).

Sermaye Şirketleri:
Bu gruba anonim şirket, limited şirket ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket girer. Bu şirketlerde sermaye ön plandadır.

• Anonim şirket, en az bir ortakla kurulabilir. Sermayesi 250.000 TL’den az olamaz. Ortaklar sadece taahhüt ettikleri sermaye tutarı kadar sorumludur. Yönetim kurulu ve genel kurul olmak üzere iki ana organı vardır.

• Limited şirket de en az bir ortakla kurulur ve en fazla 50 ortak bulunabilir. Asgari sermaye 50.000 TL'dir. Müdür ya da müdürler tarafından yönetilir. Ortaklar, vergi borçları gibi bazı durumlar dışında sadece taahhüt ettikleri sermaye kadar sorumludur.

Şirketlerde Organlar:
Anonim şirketlerde genel kurul ve yönetim kurulu, limited şirketlerde ise genel kurul ve müdürler kurulu bulunur. Tüm şirketlerde bu organlar, şirketin yönetim ve temsilinden sorumludur.

Şirketlerde Kar Payı ve Pay Devri:
Şirketler kar elde ettiklerinde, genel kurul kararıyla kar payı dağıtabilir. Pay devri anonim şirkette daha kolaydır. Limited şirkette ise noter onayı ve ticaret siciline tescil zorunludur.

Şirketlerin Sona Ermesi:
Şirketler belirli nedenlerle sona erebilir: sürenin dolması, iflas, mahkeme kararı, genel kurul kararı gibi. Sona eren şirket tasfiyeye girer. Tasfiye sonunda şirketin tüzel kişiliği sona erer.

Şirket Birleşmesi, Bölünmesi, Tür Değiştirmesi:
TTK şirketlerin birleşmesine, bölünmesine veya başka türe dönüşmesine olanak tanır. Bu işlemler sırasında alacaklıların korunması ve ticaret sicilinde ilan yapılması gerekir.

Ortakların Sorumluluğu:
Şahıs şirketlerinde ortaklar şirket borçlarından doğrudan sorumluyken, sermaye şirketlerinde sadece taahhüt ettikleri sermaye tutarı kadar sorumludurlar.

Ticaret Unvanı Kullanımı:
Her ticari işletme ve şirket, türünü gösteren ifadeyi unvanında bulundurmak zorundadır. Örneğin, anonim şirketler “A.Ş.”, limited şirketler ise “Ltd. Şti.” ibaresini kullanmalıdır.

GENEL DEĞERLENDİRME

Ticari işletme ve şirketler hukuku konuları hem teorik hem pratik bakımdan önemlidir. Öğrenciler için özellikle aşağıdaki konular öne çıkar:

• Ticari işletme devri

• Şirket türleri ve özellikleri

• Ortakların sorumluluğu

• Organların yetki ve görevleri

• Şirket sona erme ve tasfiye süreçleri