Milletlerarası Özel Hukuk (MÖHUK) Ders Notu Güncel

MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK (MÖHUK) ÖZEL DERS NOTLARI

🔷 I. MÖHUK’UN TANIMI VE KONUSU

Milletlerarası Özel Hukuk, yabancılık unsuru taşıyan özel hukuk ilişkilerinde, hangi ülke hukukunun uygulanacağını, hangi mahkemenin görevli ve yetkili olacağını ve yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de tanınıp tenfiz edilip edilemeyeceğini belirleyen hukuk dalıdır.

➤ Yabancılık Unsuru Nedir?

• Taraflardan birinin yabancı olması

• Hukuki işlemin yurtdışında gerçekleşmesi

• Uygulanacak hukukun yabancı hukuk olması
  Bu unsurlardan biri varsa, MÖHUK devreye girer.

🔷 II. MÖHUK’UN ALT BAŞLIKLARI

1. Hukuklar İhtilâfı (Kanunlar İhtilâfı)

Bir olayda hangi ülke hukukunun uygulanacağını belirler. Örn: Bir Türk ile bir Alman’ın Fransa’da yaptığı evlilik.

2. Milletlerarası Usul Hukuku

Hangi ülke mahkemesinin yetkili olacağını ve usul kurallarını belirler.

3. Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi

Yabancı bir mahkemenin verdiği kararın Türkiye’de tanınıp tenfiz edilmesini düzenler.

🔷 III. KANUNLAR İHTİLÂFI

➤ 1. Bağlama Kuralları ve Uygulama

Bir olayda hangi ülkenin hukukunun uygulanacağını gösteren kurallardır.

Bağlama Noktaları:

• Vatandaşlık

• Yerleşim yeri

• Sakin olunan yer

• Malın bulunduğu yer

• Sözleşmenin ifa yeri

Örnek:

MÖHUK m.14: Ehliyet, kişinin millî hukukuna tabidir. (Vatandaşı olduğu ülke hukuku)

➤ 2. Yabancı Hukukun Uygulanması

• Hakim, Türk hukukuna göre yetkili olan yabancı hukuku kendiliğinden (re’sen) uygular (MÖHUK m.2).

• Ancak yabancı hukukun içeriği bilinmiyorsa, araştırılır; bulunamazsa Türk hukuku uygulanır.

➤ 3. Kamu Düzeni Müdahalesi (m.5)

Yabancı hukukun uygulanması Türk kamu düzenine açıkça aykırıysa, uygulanmaz.

➤ 4. Dolanma (Hile) Yasağı

Taraflar, sadece daha avantajlı bir hukuku uygulattırmak için görünüşte bir yabancılık unsuru oluşturamaz.

🔷 IV. YETKİLİ MAHKEMENİN BELİRLENMESİ

Milletlerarası Usul Hukuku kapsamında:

• MÖHUK m.40 ve devamı hükümlerine göre belirlenir.

• Asıl olan, Türk mahkemelerinin yetkili olmasıdır (m.40).

• Ancak sözleşmesel yetki ve özel yetki kuralları da vardır (m.41, m.42...).

➤ Yetki Kuralları:

• Kişisel davalarda: Davalının yerleşim yeri mahkemesi

• Aile hukuku davalarında: Evliliğin son yerleşim yeri mahkemesi

• Miras davalarında: Murisin son yerleşim yeri

🔷 V. TANIMA VE TENFİZ

➤ Tanıma:

Yabancı mahkeme kararının, Türkiye’de hukuki sonuç doğurabilmesi için tanınması gerekir. (Örn: boşanma kararı)

➤ Tenfiz:

Yabancı mahkeme kararının icra edilebilmesi için gerekli süreçtir. (Örn: nafaka alacağının tahsili)

➤ Şartları (MÖHUK m.50–59):

• Kesinleşmiş yabancı mahkeme kararı

• Karşılıklılık (mütekabiliyet) koşulu

• Türk kamu düzenine aykırılık bulunmaması

• Yetkili ve görevli mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemesi

🔷 VI. VATANDAŞLIK HUKUKU VE UYGULAMALARI

➤ T.C. Vatandaşlığı

• Kazanma: Soybağı ile, doğumla, sonradan

• Kaybetme: Çıkma, çıkarılma, iptal

➤ Çifte Vatandaşlık

• Birden fazla ülkenin vatandaşı olmak mümkündür.

• Türk hukuku, Türk vatandaşlığını tanır.

🔷 VII. YABANCILARIN HUKUKİ DURUMU

➤ Hak ve Fiil Ehliyeti

• Yabancılar, Türk vatandaşları gibi medeni hakları kullanabilirler. Ancak kamu düzenine aykırı haklar sınırlandırılabilir.

➤ Taşınmaz Mal Edinme

• Yabancılar, belli şartlarla Türkiye'de taşınmaz edinebilirler. (Tapu Kanunu m.35)

🔷 VIII. MÖHUK’TA UYGULAMA SIRASI

1. Türk hukukunun emredici kuralları

2. Uyuşmazlığa uygulanacak hukuku belirleyen bağlama kuralları

3. Yetkili yabancı hukuk

4. Kamu düzeni denetimi

5. Tanıma-tenfiz hükümleri

🔷 IX. MÖHUK’TA SIK KARŞILAŞILAN KONULAR

Konu Uygulanan Hukuk Kişi Ehliyeti Kişinin millî hukuku (m.14) Boşanma Ortak millî hukuk, yoksa mutad mesken (m.14) Miras Ölenin millî hukuku (m.20) Sözleşmeden doğan borç Taraf iradesi, yoksa ifa yeri (m.24) Haksız fiil Fiil yeri hukuku (m.25)

🔷 X. MÖHUK’TA GÜNCEL KONULAR VE SORUNLAR

• Uluslararası evliliklerin artması

• Göç, mültecilik ve vatandaşlık sorunları

• Çevrimiçi sözleşmelerde hukuk seçimi

• Avrupa Birliği hukukunun etkisi

• Tahkim ve alternatif uyuşmazlık çözüm yolları

📌 KISA HATIRLATMALAR (Hap Bilgiler)

• Bağlama Kuralı → Hangi ülke hukuku uygulanacak?

• Uygulama Kuralı → O ülkenin hangi normları uygulanacak?

• Kamu Düzeni → Türk hukukunun temel ilkeleriyle çelişirse uygulanmaz.

• Tanıma-Tenfiz → Yabancı mahkeme kararı Türkiye'de geçerli olsun mu?