KALEM MEVZUATI VE YARGI HARÇLARI - DERS NOTU

KALEM MEVZUATI VE YARGI HARÇLARI - DERS NOTU

I. KALEM MEVZUATI

Kalem, mahkemelerde yazı işlerini yürüten ve yargı faaliyetlerinin düzgün ilerlemesini sağlayan idari birimdir. Yargılamanın teknik yönü burada şekillenir. Kalemde düzen, hız ve doğruluk çok önemlidir çünkü işlemlerin gecikmesi adaletin gecikmesi anlamına gelir.

Kalem birimlerinde görevli kişiler; yazı işleri müdürleri, zabıt katipleri ve mübaşirlerden oluşur. Yazı işleri müdürü, kalemin amiri olup işlemlerin mevzuata uygun yürütülmesini sağlamakla yükümlüdür. Evrakların düzgün kaydedilmesi, dosya düzeni, imza ve mühür işlemleri onun sorumluluğundadır.

Zabıt katibi ise duruşma zabıtlarını tutar, hâkimin talimatıyla karar ve tutanakları yazar. Evrakları UYAP sistemine işler. Duruşmalar sırasında dakikası dakikasına tutanak tutarak yargılama sürecinin resmi kaydını oluşturur.

Mübaşir, duruşma düzeninden sorumludur. Duruşmalarda tarafları çağırır, evrakların taşınmasını sağlar ve duruşma salonunun düzenini korur.

Kalemdeki tüm işlemler Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) üzerinden elektronik ortamda yürütülür. Evraklar sisteme kaydedilir, tebligatlar düzenlenir, duruşma günü belirlenir ve kararlar yazılır. UYAP sayesinde manuel hatalar azalır, işlem süresi kısalır ve dosyalar dijital ortamda güvenli şekilde saklanır.

II. YARGI HARÇLARI

Yargı harçları, adli hizmetler karşılığında devlet tarafından alınan parasal yükümlülüklerdir. Harç ödenmeden birçok yargı işlemi yapılamaz, bu nedenle dava sürecinin önemli bir parçasıdır. Harçlar 492 sayılı Harçlar Kanunu'na dayanır ve her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından güncellenen harç tarifesiyle uygulanır.

Yargı harçları birkaç ana başlık altında toplanır. Birincisi başvurma harcıdır. Bu harç, davanın açılması sırasında dilekçeyle birlikte ödenir. İkincisi peşin karar harcıdır. Davanın değerine göre hesaplanır ve dava açılırken ödenen kısmıdır. Karar kesinleşince kalan kısmı da tahsil edilir. Üçüncüsü celse harcıdır. Genellikle ikinci ve sonraki duruşmalarda alınır. Dördüncü olarak, temyiz ve istinaf harçları bulunur. Kararın üst mahkemelere taşınması aşamasında bu harçlar ödenir. Ayrıca, icra-iflas işlemlerinde de takip tutarı üzerinden icra harçları alınır. Avukatla takip edilen dosyalarda vekaletname harcı da ayrıca tahsil edilir.

Harçlar, işlemin gerçekleştiği anda ödenmelidir. Örneğin dava açılırken başvurma harcı ödenmezse dava işleme alınmaz. Temyiz harcı ödenmezse temyiz dilekçesi işleme konulmaz. Harç ödemek bir dava şartı olarak değerlendirilir.

Bazı durumlarda harçtan muafiyet mümkündür. Adli yardım kararı verilmiş kişiler harç ödemekten muaf tutulur. İş davaları, sosyal güvenlik kurumlarına karşı açılan bazı davalar ve Cumhuriyet savcılığı tarafından açılan kamu davaları da harçtan muaftır.

Harç ödemesi fazla yapılmışsa, ilgili vergi dairesine başvurularak geri alınabilir. Yargılamanın sonunda karar kesinleştiğinde eksik kalan harçlar, karar harcı olarak tamamlanır.

DEĞERLENDİRME SORULARI (Çoktan Seçmeli - 10 Soru)

1. Kalemde görevli personelin amiri kimdir?
A) Zabıt Katibi
B) Mübaşir
C) Yazı İşleri Müdürü
D) Mahkeme Başkanı
Cevap: C

2. Duruşma zabıtlarını kim tutar?
A) Yazı İşleri Müdürü
B) Mübaşir
C) Taraf Avukatları
D) Zabıt Katibi
Cevap: D

3. Kalem işlemlerinin dijital ortamda yürütülmesini sağlayan sistem aşağıdakilerden hangisidir?
A) EBYS
B) MERNİS
C) UYAP
D) KPS
Cevap: C

4. Aşağıdakilerden hangisi dava açılırken ödenmesi gereken harç türüdür?
A) Celse harcı
B) Temyiz harcı
C) Peşin karar harcı
D) Başvurma harcı
Cevap: D

5. Kararın kesinleşmesiyle birlikte eksik kısmı tamamlanan harç türü hangisidir?
A) Başvurma harcı
B) Peşin karar harcı
C) Vekalet harcı
D) Temyiz harcı
Cevap: B

6. İcra takibi başlatılırken alınan harç türü nedir?
A) Karar harcı
B) İcra harcı
C) Teminat harcı
D) İstinaf harcı
Cevap: B

7. Adli yardım kararı verilmiş bir kişi için hangisi doğrudur?
A) Harçların yarısı ödenir
B) Harçtan tamamen muaftır
C) Sadece başvurma harcı ödenir
D) Karar harcı ödenmez
Cevap: B

8. Yargı harçları hangi kanuna dayanılarak alınır?
A) 6100 Sayılı HMK
B) 5237 Sayılı TCK
C) 2577 Sayılı İYUK
D) 492 Sayılı Harçlar Kanunu
Cevap: D

9. Mübaşirin görevlerinden biri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Karar yazmak
B) Taraflara çağrıda bulunmak
C) Dosya incelemek
D) Harçları hesaplamak
Cevap: B

10. Fazla ödenen yargı harçları nasıl geri alınır?
A) UYAP üzerinden otomatik iade edilir
B) Vergi dairesine dilekçeyle başvurulur
C) Mahkeme tarafından karar verilir
D) Gider avansı ile mahsup edilir
Cevap: B