II. Koşullu Salıverilme Süreleri (Koşullu Salıverilme Süreleri)
Türk hukukunda koşullu salıverilme, hükümlülerin belirli şartları taşımaları halinde cezalarının tamamlanmasından önce serbest bırakılmalarını öngören bir düzenlemedir. Son yapılan önemli bir değişiklikle, çoğu suç için koşullu salıverilme süresi, hükmedilen cezanın üçte ikisi yerine yarısı olarak belirlenmiştir. Bu değişiklik, hükümlülerin cezaevinde geçirmesi gereken süreyi genel olarak azaltmayı amaçlamaktadır. Bu düzenleme, cezaevlerindeki doluluğu azaltma ve hükümlülerin topluma yeniden kazandırılmasını kolaylaştırma potansiyeli taşımaktadır.
Ancak, bu genel kuralın önemli istisnaları bulunmaktadır. Bazı suçlar için koşullu salıverilme süresi hala üçte iki veya daha yüksek oranlarda uygulanmaktadır. Bu suçlar genellikle toplum için daha büyük tehdit oluşturduğu düşünülen veya mağdurları daha fazla etkileyen türdedir. Bu istisnalar arasında kasten öldürme, nitelikli halleri de dahil olmak üzere kasten yaralama, işkence, kötü muamele, yetişkinlere ve çocuklara karşı işlenen cinsel saldırı suçları, özel hayatın gizliliğine karşı suçlar, çocukların uyuşturucu veya uyarıcı madde imalatı ve ticareti suçları ile devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk yer almaktadır. Bu suçların istisna tutulması, kanun koyucunun bu tür ağır suçlara karışanların daha uzun süre cezaevinde kalmasını ve caydırıcılığın artırılmasını hedeflediğini göstermektedir. Cinsel suçlar, çocuklara karşı işlenen suçlar ve terörle bağlantılı suçların sürekli olarak daha yüksek koşullu salıverilme oranlarına tabi tutulması, bu suç kategorilerine yönelik artan cezalandırma eğilimini açıkça ortaya koymaktadır. Bu durum, toplumun bu suçlara karşı duyarlılığını ve savunmasız grupların ve ulusal güvenliğin daha etkin korunması arzusunu yansıtmaktadır. Genel koşullu salıverilme süresinin düşürülmesinin amaçlarından biri cezaevi doluluk oranlarını azaltmak olsa da, çok sayıda istisnanın varlığı, kamu güvenliğini sağlama ve ağır suçlara uygun cezalar verme ihtiyacı ile bu pratik zorlukların dengelenmeye çalışıldığını göstermektedir.
Birden fazla süreli hapis cezasına mahkum olan tekrar suçluları için koşullu salıverilme süresi, belirli suçlar haricinde en fazla otuz iki yıl olarak sınırlandırılmıştır. Ancak, koşullu salıverilme oranı üçte ikiden daha yüksek olan suçlar için mevcut yüksek oran geçerliliğini korumaktadır. Bu düzenleme, alışkanlık haline gelmiş suçluların durumunu ele almayı ve birikmiş cezalarının önemli bir bölümünü infaz etmelerini sağlamayı amaçlamaktadır. Terör suçları söz konusu olduğunda ise, süreli hapis cezaları için koşullu salıverilme oranı dörtte üç olarak belirlenmiştir. Bu yüksek oran, terörün toplum üzerindeki ağır etkisi ve bu tür suçlara karşı daha katı cezai yaptırımlar uygulama yönündeki iradeyi yansıtmaktadır.
Tablo 1: Suç Türüne Göre Koşullu Salıverilme Süreleri
Suç Kategorisi Koşullu Salıverilme Süresi İlgili Yasal Dayanak (Snippet ID)
Genel Kural Hapis Cezasının Yarısı
İstisnai Suçlar Hapis Cezasının Üçte İkisi veya Daha Fazlası
Tekrar Suçluları (Çoklu Süreli Hapis) En Fazla 32 Yıl (Belirli İstisnalar Hariç)
Terör Suçları Hapis Cezasının Dörtte Üçü
III. Denetimli Serbestlik Süreleri (Denetimli Serbestlik Süreleri)
Denetimli serbestlik, hükümlülerin cezalarının son bir kısmını cezaevi dışında, belirli yükümlülükler altında geçirmelerine olanak tanıyan bir infaz yöntemidir. Açık ceza infaz kurumlarında veya çocuk eğitimevlerinde bulunan ve koşullu salıverilmelerine bir yıl veya daha az süre kalan iyi halli hükümlüler için genel denetimli serbestlik süresi, kendi istekleri üzerine, cezaevi idaresinin hazırladığı değerlendirme raporu ve infaz hakiminin kararıyla bir yıl olarak uygulanmaktadır. Bu uygulama, uygun görülen hükümlülerin topluma kademeli olarak yeniden entegrasyonunu sağlamayı amaçlamaktadır.
30 Mart 2020 tarihinden önce işlenen suçlar için ise geçici olarak daha uzun denetimli serbestlik süreleri öngörülmüştür. Bu suçlar için denetimli serbestlik süresi, belirli ağır suçlar (kasten öldürme, cinsel suçlar, özel hayatın gizliliğine karşı suçlar, uyuşturucu ticareti ve terör suçları hariç) hariç olmak üzere üç yıl olarak uygulanmaktadır. Ayrıca, yine 30 Mart 2020'den önce işlenen suçlarda, sıfır ila altı yaş arasında çocuğu olan kadın hükümlüler ile yetmiş yaşını doldurmuş hükümlüler için aynı ağır suçlar hariç olmak üzere denetimli serbestlik süresi dört yıl olarak belirlenmiştir. Bu uzatılmış süreler, 2020 yılında yapılan yasal değişikliklerin bir parçası olarak yürürlüğe girmiş olup, muhtemelen COVID-19 salgını sırasında koşullu salıverilme kurallarında yapılan değişiklikler sonrasında cezaevlerinden tahliye olan çok sayıda hükümlünün salıverilmesinin yönetilmesi amacıyla getirilmiştir. Bu geçici düzenlemelerin varlığı, ceza infaz sistemindeki reformların aşamalı bir şekilde uygulandığını ve gelecekte sona erme tarihlerinin veya daha fazla yasal değerlendirmenin planlanabileceğini düşündürmektedir. Bu durum, infaz hukukunun dinamik yapısını ve sürekli olarak güncel değişikliklerden haberdar olma gerekliliğini vurgulamaktadır.
Sağlık sorunları olan yaşlı hükümlüler için de özel bir denetimli serbestlik düzenlemesi bulunmaktadır. 30 Mart 2020'den önce işlenen suçlarda, altmış beş yaşını doldurmuş ve ağır hastalık, engellilik veya düşkünlük nedeniyle cezaevi koşullarında hayatını yalnız idame ettiremeyen iyi halli hükümlülerin kalan cezaları, ceza süresine bakılmaksızın denetimli serbestlik yoluyla infaz edilebilmektedir. Bu uygulama için tam teşekküllü bir hastane veya Adli Tıp Kurumu raporu gerekmektedir. Denetimli serbestlik süresi boyunca, infaz hakimi hükümlünün denetimli serbestlik müdürlüğünce belirlenen ve iki yılı geçmeyen bir süre için belirli yükümlülüklere tabi tutulmasına karar verebilir. Bu yükümlülükler arasında belirli bir adreste ikamet etme, belirli yerlere gitmeme veya belirlenen programlara katılma gibi şartlar yer alabilir. Ayrıca, denetimli serbestlikten yararlanmak için daha önce aranan 6 ay açık ceza infaz kurumunda kalma şartı kaldırılmıştır. Bu değişiklik, uygun hükümlüler için denetimli serbestlik sürecini hızlandırmayı amaçlamaktadır.
IV. Hapis Cezalarının İnfazında Geçen Süreler (Hapis Cezalarının İnfazında Geçen Süreler)
Bazı hükümlüler, cezalarını doğrudan açık ceza infaz kurumlarında çekebilmektedir. Bu kategoriye, kasten işlenen suçlardan toplam üç yıl veya daha az hapis cezasına mahkum olanlar (terör suçları, örgüt kurma/yönetme/üyelik, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, cinsel suçlar, ikinci kez mükerrir olanlar ve koşullu salıverilmesi geri alınanlar hariç), taksirle işlenen suçlardan toplam beş yıl veya daha az hapis cezasına mahkum olanlar, adli para cezası hapse çevrilenler ve İcra ve İflas Kanunu (2004 sayılı Kanun) gereğince tazyik hapsine tabi olanlar girmektedir. İlk kez suç işleyen ve iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkum olanların cezaları da doğrudan açık ceza infaz kurumlarında yerine getirilebilmektedir. Diğer hükümlülerin kapalı ceza infaz kurumlarından açık ceza infaz kurumlarına nakilleri ise 89. maddeye göre yapılan değerlendirme sonucunda kararlaştırılmaktadır. Toplam on yıl veya daha fazla hapis cezasına mahkum olanlar ile terör suçları, örgüt kurma/yönetme/üyelik, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, kasten öldürme, cinsel suçlar ve uyuşturucu veya uyarıcı madde imalatı ve ticareti suçlarından mahkum olanların açık ceza infaz kurumlarına nakilleri için ise idare ve gözlem kurulu kararlarının yanı sıra infaz hakiminin onayı da gerekmektedir. Bu ek denetim mekanizması, daha ağır suçlardan hüküm giyenlerin daha az kısıtlayıcı bir ortama geçirilmeden önce kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesini sağlamayı amaçlamaktadır. COVID-19 salgını döneminde uygulanan geçici düzenlemelerle, iyi halli hükümlülerden toplam hapis cezası on yıldan az olanların bir ay, on yıl veya daha fazla olanların ise üç ay kapalı cezaevinde kalmış olmaları ve ilgili mevzuata göre açık ceza infaz kurumlarına ayrılmalarına bir yıl veya daha az süre kalmış olması şartıyla, kendi istekleri üzerine açık ceza infaz kurumlarına gönderilebilmeleri sağlanmıştır. Bu düzenlemenin süresi 31 Aralık 2020 tarihinde sona ermiştir. Hükümlülerin iyi hallerine ilişkin değerlendirmelerin ise en az altı ayda bir yapılacağı belirtilmektedir. İyi hal konusundaki değişiklikler 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanmıştır. Düzenli değerlendirmeler, hükümlülerin davranış ve gelişimlerinin sürekli olarak takip edilmesini ve infaz sürecindeki ilerlemelerinin objektif kriterlere göre belirlenmesini sağlamaktadır.
V. Ev Hapsi Süreleri (Ev Hapsi Süreleri)
Ev hapsi, belirli koşulları taşıyan hükümlülerin cezalarını konutlarında çekmelerine olanak tanıyan bir infaz şeklidir. İnfaz hakimi, hükümlünün talebi üzerine, kasten işlenen suçlarda toplam bir yıl altı ay veya daha az süreli hapis cezaları ile taksirle işlenen suçlarda (taksirle ölüme neden olma suçu hariç) toplam üç yıl veya daha az süreli hapis cezalarının hafta sonları veya geceleri konutta infazına karar verebilir. Bu uygulama, hükümlülerin sosyal ve ekonomik bağlarını tamamen koparmadan cezalarını çekmelerine imkan tanımaktadır. Kadınlar, çocuklar ve yaşlılar için de özel ev hapsi düzenlemeleri bulunmaktadır. Terör suçları, örgütlü suçlar ve cinsel suçlar hariç olmak üzere, altmış beş yaşını doldurmuş olanlar için toplam bir yıl veya daha az, yetmiş yaşını doldurmuş olanlar için toplam iki yıl veya daha az, yetmiş beş yaşını doldurmuş olanlar için ise toplam dört yıl veya daha az hapis cezası alanların cezaları ev hapsi şeklinde infaz edilebilir. Ayrıca, ağır hastalık veya engellilik nedeniyle ceza infaz kurumu koşullarında hayatını yalnız idame ettiremeyeceği tespit edilen ve toplam beş yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkum olanlar veya adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilenler için de ev hapsi uygulanabilmektedir. Doğumdan itibaren altı ay geçmiş olan ve toplam üç yıl veya daha az hapis cezasına mahkum olan veya adli para cezası hapse çevrilen kadın hükümlülerin cezaları da infaz hakimi kararıyla ev hapsi şeklinde infaz edilebilir. Ancak, çocuğun ölmesi veya ev hapsi kararından sonra anneden başkasına verilmesi halinde infaz hakimi kararı geri alacaktır. Ev hapsi hükümleri (ağır sağlık sorunları olanlar ve doğum sonrası kadınlar hariç), terör suçları, örgüt kurma/yönetme/üyelik veya örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, cinsel suçlar, adli para cezasının hapse çevrilmesi ve koşullu salıverilme kararının geri alınması nedeniyle cezası aynen infaz edilenler hakkında uygulanmamaktadır.
Tablo 2: Hükümlü Kategorisine ve Ceza Süresine Göre Ev Hapsi Süreleri
Hükümlü Kategorisi Maksimum Ceza Süresi Ev Hapsi Süresi
65 Yaş Üstü 1 Yıl veya Az Sürekli
70 Yaş Üstü 2 Yıl veya Az Sürekli
75 Yaş Üstü 4 Yıl veya Az Sürekli
Ağır Hasta veya Engelli 5 Yıl veya Az Sürekli
Doğum Yapmış (Doğumdan İtibaren 6 Ay Sonra) 3 Yıl veya Az Sürekli
Not: Tabloda belirtilen ev hapsi süreleri, terör suçları, örgütlü suçlar ve cinsel suçlar gibi belirli istisnalara tabidir.
VI. İnfaz Hukukunda Diğer İlgili Süreler
Ceza infaz kurumlarında düzeni sağlamak amacıyla uygulanan disiplin cezalarının da belirli süreleri bulunmaktadır. Ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma cezası, belirli ihlallerde iki ay, daha ağır ihlallerde ise dört ay sürebilmektedir. Hücreye koyma cezası yetişkinler için bir ila yirmi gün arasında uygulanırken, çocuk infaz kurumlarında bu ceza yerine ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma cezası iki katı süreyle uygulanmaktadır. Hücreye koymanın yanı sıra odaya kapatma cezası da getirilmiş olup, bu cezanın süresi detaylı olarak belirtilmemiştir. Belirli haklardan (örneğin kurum kantininden alışveriş yapma, hediye alma) yoksun bırakma cezası ise tekrar halinde bir yıla kadar uzatılabilmektedir. Hükümlülerin iyi hallerine ilişkin değerlendirmeler, ceza infaz kurumlarında bulundukları tüm aşamalarda en az altı ayda bir idare ve gözlem kurulu tarafından yapılmaktadır. Açık ceza infaz kurumlarına geçiş, denetimli serbestlik ve koşullu salıverilmeye uygunluk konusunda olumsuz değerlendirilen hükümlüler için yeniden değerlendirme süreleri ise bir yılı geçemez. İnfaz hakiminin kararlarına karşı itiraz süresi, tebliğ tarihinden itibaren yedi gündür. Bu süre, şikayetçi veya ilgili Cumhuriyet savcısı tarafından Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre kullanılabilir. Bu hüküm, kanun gereği infaz hakiminin onayının gerektiği durumlarda da geçerlidir. Açık ceza infaz kurumlarındaki çalışma saatleri ve izin süreleri bu çalışmanın kapsamlı bir şekilde ele alınmamış olsa da, bu konularda da belirli düzenlemelerin olduğu bilinmektedir. Yeni bir infaz modeli ile iyi halli hükümlülerin ceza infaz kurumu dışında başka bir kamu kurumunda çalışarak cezalarını tamamlayabilme imkanı getirilmiştir. Ayrıca, parmaklıklar ardında geçen izin süresinin de genişletileceği belirtilmektedir. Açık ceza infaz kurumlarındaki çalışma saatleri ve izin sürelerine ilişkin detaylı bilgi için "Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmelik" gibi kapsamlı düzenlemelere başvurmak gerekmektedir. Bu durum, yasal bilgilerin hiyerarşik yapısını ve geniş kapsamlı bir anlayış için temel yasaların yanı sıra uygulama yönetmeliklerine de bakmanın önemini göstermektedir.
VII. Sonuç
Bu çalışma, Türk İnfaz Hukuku'ndaki güncel süreleri detaylı bir şekilde incelemiştir. Son dönemde yapılan yasal değişikliklerin etkisiyle, özellikle koşullu salıverilme sürelerinde genel bir azalma yaşanırken, belirli ağır suçlar ve mükerrirler için daha katı hükümlerin korunmaya devam ettiği görülmektedir. Denetimli serbestlik süreleri de geçici düzenlemelerle uzatılmış olup, yaşlı ve sağlık sorunları olan hükümlüler için özel infaz yöntemleri sunulmaktadır. Hapis cezalarının infazında geçen süreler ve ev hapsi uygulamaları da çeşitli faktörlere bağlı olarak farklılık göstermektedir. İnfaz hukukunun dinamik yapısı göz önüne alındığında, hukuk profesyonellerinin, akademisyenlerin ve bu yasalardan etkilenen bireylerin, Adalet Bakanlığı'nın resmi web sitesi 1 , UYAP Mevzuat 2 ve Resmi Gazete 3 gibi resmi kaynakları düzenli olarak takip ederek güncel kalmaları büyük önem taşımaktadır. Mevcut infaz süreleri çerçevesi, hem ceza sisteminin işleyişi hem de toplumun adalet beklentileri açısından önemli sonuçlar doğurmaktadır.
" inertia>
II. Koşullu Salıverilme Süreleri (Koşullu Salıverilme Süreleri)
Türk hukukunda koşullu salıverilme, hükümlülerin belirli şartları taşımaları halinde cezalarının tamamlanmasından önce serbest bırakılmalarını öngören bir düzenlemedir. Son yapılan önemli bir değişiklikle, çoğu suç için koşullu salıverilme süresi, hükmedilen cezanın üçte ikisi yerine yarısı olarak belirlenmiştir. Bu değişiklik, hükümlülerin cezaevinde geçirmesi gereken süreyi genel olarak azaltmayı amaçlamaktadır. Bu düzenleme, cezaevlerindeki doluluğu azaltma ve hükümlülerin topluma yeniden kazandırılmasını kolaylaştırma potansiyeli taşımaktadır.
Ancak, bu genel kuralın önemli istisnaları bulunmaktadır. Bazı suçlar için koşullu salıverilme süresi hala üçte iki veya daha yüksek oranlarda uygulanmaktadır. Bu suçlar genellikle toplum için daha büyük tehdit oluşturduğu düşünülen veya mağdurları daha fazla etkileyen türdedir. Bu istisnalar arasında kasten öldürme, nitelikli halleri de dahil olmak üzere kasten yaralama, işkence, kötü muamele, yetişkinlere ve çocuklara karşı işlenen cinsel saldırı suçları, özel hayatın gizliliğine karşı suçlar, çocukların uyuşturucu veya uyarıcı madde imalatı ve ticareti suçları ile devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk yer almaktadır. Bu suçların istisna tutulması, kanun koyucunun bu tür ağır suçlara karışanların daha uzun süre cezaevinde kalmasını ve caydırıcılığın artırılmasını hedeflediğini göstermektedir. Cinsel suçlar, çocuklara karşı işlenen suçlar ve terörle bağlantılı suçların sürekli olarak daha yüksek koşullu salıverilme oranlarına tabi tutulması, bu suç kategorilerine yönelik artan cezalandırma eğilimini açıkça ortaya koymaktadır. Bu durum, toplumun bu suçlara karşı duyarlılığını ve savunmasız grupların ve ulusal güvenliğin daha etkin korunması arzusunu yansıtmaktadır. Genel koşullu salıverilme süresinin düşürülmesinin amaçlarından biri cezaevi doluluk oranlarını azaltmak olsa da, çok sayıda istisnanın varlığı, kamu güvenliğini sağlama ve ağır suçlara uygun cezalar verme ihtiyacı ile bu pratik zorlukların dengelenmeye çalışıldığını göstermektedir.
Birden fazla süreli hapis cezasına mahkum olan tekrar suçluları için koşullu salıverilme süresi, belirli suçlar haricinde en fazla otuz iki yıl olarak sınırlandırılmıştır. Ancak, koşullu salıverilme oranı üçte ikiden daha yüksek olan suçlar için mevcut yüksek oran geçerliliğini korumaktadır. Bu düzenleme, alışkanlık haline gelmiş suçluların durumunu ele almayı ve birikmiş cezalarının önemli bir bölümünü infaz etmelerini sağlamayı amaçlamaktadır. Terör suçları söz konusu olduğunda ise, süreli hapis cezaları için koşullu salıverilme oranı dörtte üç olarak belirlenmiştir. Bu yüksek oran, terörün toplum üzerindeki ağır etkisi ve bu tür suçlara karşı daha katı cezai yaptırımlar uygulama yönündeki iradeyi yansıtmaktadır.
Tablo 1: Suç Türüne Göre Koşullu Salıverilme Süreleri
Suç Kategorisi Koşullu Salıverilme Süresi İlgili Yasal Dayanak (Snippet ID)
Genel Kural Hapis Cezasının Yarısı
İstisnai Suçlar Hapis Cezasının Üçte İkisi veya Daha Fazlası
Tekrar Suçluları (Çoklu Süreli Hapis) En Fazla 32 Yıl (Belirli İstisnalar Hariç)
Terör Suçları Hapis Cezasının Dörtte Üçü
III. Denetimli Serbestlik Süreleri (Denetimli Serbestlik Süreleri)
Denetimli serbestlik, hükümlülerin cezalarının son bir kısmını cezaevi dışında, belirli yükümlülükler altında geçirmelerine olanak tanıyan bir infaz yöntemidir. Açık ceza infaz kurumlarında veya çocuk eğitimevlerinde bulunan ve koşullu salıverilmelerine bir yıl veya daha az süre kalan iyi halli hükümlüler için genel denetimli serbestlik süresi, kendi istekleri üzerine, cezaevi idaresinin hazırladığı değerlendirme raporu ve infaz hakiminin kararıyla bir yıl olarak uygulanmaktadır. Bu uygulama, uygun görülen hükümlülerin topluma kademeli olarak yeniden entegrasyonunu sağlamayı amaçlamaktadır.
30 Mart 2020 tarihinden önce işlenen suçlar için ise geçici olarak daha uzun denetimli serbestlik süreleri öngörülmüştür. Bu suçlar için denetimli serbestlik süresi, belirli ağır suçlar (kasten öldürme, cinsel suçlar, özel hayatın gizliliğine karşı suçlar, uyuşturucu ticareti ve terör suçları hariç) hariç olmak üzere üç yıl olarak uygulanmaktadır. Ayrıca, yine 30 Mart 2020'den önce işlenen suçlarda, sıfır ila altı yaş arasında çocuğu olan kadın hükümlüler ile yetmiş yaşını doldurmuş hükümlüler için aynı ağır suçlar hariç olmak üzere denetimli serbestlik süresi dört yıl olarak belirlenmiştir. Bu uzatılmış süreler, 2020 yılında yapılan yasal değişikliklerin bir parçası olarak yürürlüğe girmiş olup, muhtemelen COVID-19 salgını sırasında koşullu salıverilme kurallarında yapılan değişiklikler sonrasında cezaevlerinden tahliye olan çok sayıda hükümlünün salıverilmesinin yönetilmesi amacıyla getirilmiştir. Bu geçici düzenlemelerin varlığı, ceza infaz sistemindeki reformların aşamalı bir şekilde uygulandığını ve gelecekte sona erme tarihlerinin veya daha fazla yasal değerlendirmenin planlanabileceğini düşündürmektedir. Bu durum, infaz hukukunun dinamik yapısını ve sürekli olarak güncel değişikliklerden haberdar olma gerekliliğini vurgulamaktadır.
Sağlık sorunları olan yaşlı hükümlüler için de özel bir denetimli serbestlik düzenlemesi bulunmaktadır. 30 Mart 2020'den önce işlenen suçlarda, altmış beş yaşını doldurmuş ve ağır hastalık, engellilik veya düşkünlük nedeniyle cezaevi koşullarında hayatını yalnız idame ettiremeyen iyi halli hükümlülerin kalan cezaları, ceza süresine bakılmaksızın denetimli serbestlik yoluyla infaz edilebilmektedir. Bu uygulama için tam teşekküllü bir hastane veya Adli Tıp Kurumu raporu gerekmektedir. Denetimli serbestlik süresi boyunca, infaz hakimi hükümlünün denetimli serbestlik müdürlüğünce belirlenen ve iki yılı geçmeyen bir süre için belirli yükümlülüklere tabi tutulmasına karar verebilir. Bu yükümlülükler arasında belirli bir adreste ikamet etme, belirli yerlere gitmeme veya belirlenen programlara katılma gibi şartlar yer alabilir. Ayrıca, denetimli serbestlikten yararlanmak için daha önce aranan 6 ay açık ceza infaz kurumunda kalma şartı kaldırılmıştır. Bu değişiklik, uygun hükümlüler için denetimli serbestlik sürecini hızlandırmayı amaçlamaktadır.
IV. Hapis Cezalarının İnfazında Geçen Süreler (Hapis Cezalarının İnfazında Geçen Süreler)
Bazı hükümlüler, cezalarını doğrudan açık ceza infaz kurumlarında çekebilmektedir. Bu kategoriye, kasten işlenen suçlardan toplam üç yıl veya daha az hapis cezasına mahkum olanlar (terör suçları, örgüt kurma/yönetme/üyelik, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, cinsel suçlar, ikinci kez mükerrir olanlar ve koşullu salıverilmesi geri alınanlar hariç), taksirle işlenen suçlardan toplam beş yıl veya daha az hapis cezasına mahkum olanlar, adli para cezası hapse çevrilenler ve İcra ve İflas Kanunu (2004 sayılı Kanun) gereğince tazyik hapsine tabi olanlar girmektedir. İlk kez suç işleyen ve iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkum olanların cezaları da doğrudan açık ceza infaz kurumlarında yerine getirilebilmektedir. Diğer hükümlülerin kapalı ceza infaz kurumlarından açık ceza infaz kurumlarına nakilleri ise 89. maddeye göre yapılan değerlendirme sonucunda kararlaştırılmaktadır. Toplam on yıl veya daha fazla hapis cezasına mahkum olanlar ile terör suçları, örgüt kurma/yönetme/üyelik, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, kasten öldürme, cinsel suçlar ve uyuşturucu veya uyarıcı madde imalatı ve ticareti suçlarından mahkum olanların açık ceza infaz kurumlarına nakilleri için ise idare ve gözlem kurulu kararlarının yanı sıra infaz hakiminin onayı da gerekmektedir. Bu ek denetim mekanizması, daha ağır suçlardan hüküm giyenlerin daha az kısıtlayıcı bir ortama geçirilmeden önce kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesini sağlamayı amaçlamaktadır. COVID-19 salgını döneminde uygulanan geçici düzenlemelerle, iyi halli hükümlülerden toplam hapis cezası on yıldan az olanların bir ay, on yıl veya daha fazla olanların ise üç ay kapalı cezaevinde kalmış olmaları ve ilgili mevzuata göre açık ceza infaz kurumlarına ayrılmalarına bir yıl veya daha az süre kalmış olması şartıyla, kendi istekleri üzerine açık ceza infaz kurumlarına gönderilebilmeleri sağlanmıştır. Bu düzenlemenin süresi 31 Aralık 2020 tarihinde sona ermiştir. Hükümlülerin iyi hallerine ilişkin değerlendirmelerin ise en az altı ayda bir yapılacağı belirtilmektedir. İyi hal konusundaki değişiklikler 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanmıştır. Düzenli değerlendirmeler, hükümlülerin davranış ve gelişimlerinin sürekli olarak takip edilmesini ve infaz sürecindeki ilerlemelerinin objektif kriterlere göre belirlenmesini sağlamaktadır.
V. Ev Hapsi Süreleri (Ev Hapsi Süreleri)
Ev hapsi, belirli koşulları taşıyan hükümlülerin cezalarını konutlarında çekmelerine olanak tanıyan bir infaz şeklidir. İnfaz hakimi, hükümlünün talebi üzerine, kasten işlenen suçlarda toplam bir yıl altı ay veya daha az süreli hapis cezaları ile taksirle işlenen suçlarda (taksirle ölüme neden olma suçu hariç) toplam üç yıl veya daha az süreli hapis cezalarının hafta sonları veya geceleri konutta infazına karar verebilir. Bu uygulama, hükümlülerin sosyal ve ekonomik bağlarını tamamen koparmadan cezalarını çekmelerine imkan tanımaktadır. Kadınlar, çocuklar ve yaşlılar için de özel ev hapsi düzenlemeleri bulunmaktadır. Terör suçları, örgütlü suçlar ve cinsel suçlar hariç olmak üzere, altmış beş yaşını doldurmuş olanlar için toplam bir yıl veya daha az, yetmiş yaşını doldurmuş olanlar için toplam iki yıl veya daha az, yetmiş beş yaşını doldurmuş olanlar için ise toplam dört yıl veya daha az hapis cezası alanların cezaları ev hapsi şeklinde infaz edilebilir. Ayrıca, ağır hastalık veya engellilik nedeniyle ceza infaz kurumu koşullarında hayatını yalnız idame ettiremeyeceği tespit edilen ve toplam beş yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkum olanlar veya adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilenler için de ev hapsi uygulanabilmektedir. Doğumdan itibaren altı ay geçmiş olan ve toplam üç yıl veya daha az hapis cezasına mahkum olan veya adli para cezası hapse çevrilen kadın hükümlülerin cezaları da infaz hakimi kararıyla ev hapsi şeklinde infaz edilebilir. Ancak, çocuğun ölmesi veya ev hapsi kararından sonra anneden başkasına verilmesi halinde infaz hakimi kararı geri alacaktır. Ev hapsi hükümleri (ağır sağlık sorunları olanlar ve doğum sonrası kadınlar hariç), terör suçları, örgüt kurma/yönetme/üyelik veya örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, cinsel suçlar, adli para cezasının hapse çevrilmesi ve koşullu salıverilme kararının geri alınması nedeniyle cezası aynen infaz edilenler hakkında uygulanmamaktadır.
Tablo 2: Hükümlü Kategorisine ve Ceza Süresine Göre Ev Hapsi Süreleri
Hükümlü Kategorisi Maksimum Ceza Süresi Ev Hapsi Süresi
65 Yaş Üstü 1 Yıl veya Az Sürekli
70 Yaş Üstü 2 Yıl veya Az Sürekli
75 Yaş Üstü 4 Yıl veya Az Sürekli
Ağır Hasta veya Engelli 5 Yıl veya Az Sürekli
Doğum Yapmış (Doğumdan İtibaren 6 Ay Sonra) 3 Yıl veya Az Sürekli
Not: Tabloda belirtilen ev hapsi süreleri, terör suçları, örgütlü suçlar ve cinsel suçlar gibi belirli istisnalara tabidir.
VI. İnfaz Hukukunda Diğer İlgili Süreler
Ceza infaz kurumlarında düzeni sağlamak amacıyla uygulanan disiplin cezalarının da belirli süreleri bulunmaktadır. Ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma cezası, belirli ihlallerde iki ay, daha ağır ihlallerde ise dört ay sürebilmektedir. Hücreye koyma cezası yetişkinler için bir ila yirmi gün arasında uygulanırken, çocuk infaz kurumlarında bu ceza yerine ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma cezası iki katı süreyle uygulanmaktadır. Hücreye koymanın yanı sıra odaya kapatma cezası da getirilmiş olup, bu cezanın süresi detaylı olarak belirtilmemiştir. Belirli haklardan (örneğin kurum kantininden alışveriş yapma, hediye alma) yoksun bırakma cezası ise tekrar halinde bir yıla kadar uzatılabilmektedir. Hükümlülerin iyi hallerine ilişkin değerlendirmeler, ceza infaz kurumlarında bulundukları tüm aşamalarda en az altı ayda bir idare ve gözlem kurulu tarafından yapılmaktadır. Açık ceza infaz kurumlarına geçiş, denetimli serbestlik ve koşullu salıverilmeye uygunluk konusunda olumsuz değerlendirilen hükümlüler için yeniden değerlendirme süreleri ise bir yılı geçemez. İnfaz hakiminin kararlarına karşı itiraz süresi, tebliğ tarihinden itibaren yedi gündür. Bu süre, şikayetçi veya ilgili Cumhuriyet savcısı tarafından Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre kullanılabilir. Bu hüküm, kanun gereği infaz hakiminin onayının gerektiği durumlarda da geçerlidir. Açık ceza infaz kurumlarındaki çalışma saatleri ve izin süreleri bu çalışmanın kapsamlı bir şekilde ele alınmamış olsa da, bu konularda da belirli düzenlemelerin olduğu bilinmektedir. Yeni bir infaz modeli ile iyi halli hükümlülerin ceza infaz kurumu dışında başka bir kamu kurumunda çalışarak cezalarını tamamlayabilme imkanı getirilmiştir. Ayrıca, parmaklıklar ardında geçen izin süresinin de genişletileceği belirtilmektedir. Açık ceza infaz kurumlarındaki çalışma saatleri ve izin sürelerine ilişkin detaylı bilgi için "Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmelik" gibi kapsamlı düzenlemelere başvurmak gerekmektedir. Bu durum, yasal bilgilerin hiyerarşik yapısını ve geniş kapsamlı bir anlayış için temel yasaların yanı sıra uygulama yönetmeliklerine de bakmanın önemini göstermektedir.
VII. Sonuç
Bu çalışma, Türk İnfaz Hukuku'ndaki güncel süreleri detaylı bir şekilde incelemiştir. Son dönemde yapılan yasal değişikliklerin etkisiyle, özellikle koşullu salıverilme sürelerinde genel bir azalma yaşanırken, belirli ağır suçlar ve mükerrirler için daha katı hükümlerin korunmaya devam ettiği görülmektedir. Denetimli serbestlik süreleri de geçici düzenlemelerle uzatılmış olup, yaşlı ve sağlık sorunları olan hükümlüler için özel infaz yöntemleri sunulmaktadır. Hapis cezalarının infazında geçen süreler ve ev hapsi uygulamaları da çeşitli faktörlere bağlı olarak farklılık göstermektedir. İnfaz hukukunun dinamik yapısı göz önüne alındığında, hukuk profesyonellerinin, akademisyenlerin ve bu yasalardan etkilenen bireylerin, Adalet Bakanlığı'nın resmi web sitesi 1 , UYAP Mevzuat 2 ve Resmi Gazete 3 gibi resmi kaynakları düzenli olarak takip ederek güncel kalmaları büyük önem taşımaktadır. Mevcut infaz süreleri çerçevesi, hem ceza sisteminin işleyişi hem de toplumun adalet beklentileri açısından önemli sonuçlar doğurmaktadır.
" inertia>
II. Koşullu Salıverilme Süreleri (Koşullu Salıverilme Süreleri)
Türk hukukunda koşullu salıverilme, hükümlülerin belirli şartları taşımaları halinde cezalarının tamamlanmasından önce serbest bırakılmalarını öngören bir düzenlemedir. Son yapılan önemli bir değişiklikle, çoğu suç için koşullu salıverilme süresi, hükmedilen cezanın üçte ikisi yerine yarısı olarak belirlenmiştir. Bu değişiklik, hükümlülerin cezaevinde geçirmesi gereken süreyi genel olarak azaltmayı amaçlamaktadır. Bu düzenleme, cezaevlerindeki doluluğu azaltma ve hükümlülerin topluma yeniden kazandırılmasını kolaylaştırma potansiyeli taşımaktadır.
Ancak, bu genel kuralın önemli istisnaları bulunmaktadır. Bazı suçlar için koşullu salıverilme süresi hala üçte iki veya daha yüksek oranlarda uygulanmaktadır. Bu suçlar genellikle toplum için daha büyük tehdit oluşturduğu düşünülen veya mağdurları daha fazla etkileyen türdedir. Bu istisnalar arasında kasten öldürme, nitelikli halleri de dahil olmak üzere kasten yaralama, işkence, kötü muamele, yetişkinlere ve çocuklara karşı işlenen cinsel saldırı suçları, özel hayatın gizliliğine karşı suçlar, çocukların uyuşturucu veya uyarıcı madde imalatı ve ticareti suçları ile devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk yer almaktadır. Bu suçların istisna tutulması, kanun koyucunun bu tür ağır suçlara karışanların daha uzun süre cezaevinde kalmasını ve caydırıcılığın artırılmasını hedeflediğini göstermektedir. Cinsel suçlar, çocuklara karşı işlenen suçlar ve terörle bağlantılı suçların sürekli olarak daha yüksek koşullu salıverilme oranlarına tabi tutulması, bu suç kategorilerine yönelik artan cezalandırma eğilimini açıkça ortaya koymaktadır. Bu durum, toplumun bu suçlara karşı duyarlılığını ve savunmasız grupların ve ulusal güvenliğin daha etkin korunması arzusunu yansıtmaktadır. Genel koşullu salıverilme süresinin düşürülmesinin amaçlarından biri cezaevi doluluk oranlarını azaltmak olsa da, çok sayıda istisnanın varlığı, kamu güvenliğini sağlama ve ağır suçlara uygun cezalar verme ihtiyacı ile bu pratik zorlukların dengelenmeye çalışıldığını göstermektedir.
Birden fazla süreli hapis cezasına mahkum olan tekrar suçluları için koşullu salıverilme süresi, belirli suçlar haricinde en fazla otuz iki yıl olarak sınırlandırılmıştır. Ancak, koşullu salıverilme oranı üçte ikiden daha yüksek olan suçlar için mevcut yüksek oran geçerliliğini korumaktadır. Bu düzenleme, alışkanlık haline gelmiş suçluların durumunu ele almayı ve birikmiş cezalarının önemli bir bölümünü infaz etmelerini sağlamayı amaçlamaktadır. Terör suçları söz konusu olduğunda ise, süreli hapis cezaları için koşullu salıverilme oranı dörtte üç olarak belirlenmiştir. Bu yüksek oran, terörün toplum üzerindeki ağır etkisi ve bu tür suçlara karşı daha katı cezai yaptırımlar uygulama yönündeki iradeyi yansıtmaktadır.
Tablo 1: Suç Türüne Göre Koşullu Salıverilme Süreleri
Suç Kategorisi Koşullu Salıverilme Süresi İlgili Yasal Dayanak (Snippet ID)
Genel Kural Hapis Cezasının Yarısı
İstisnai Suçlar Hapis Cezasının Üçte İkisi veya Daha Fazlası
Tekrar Suçluları (Çoklu Süreli Hapis) En Fazla 32 Yıl (Belirli İstisnalar Hariç)
Terör Suçları Hapis Cezasının Dörtte Üçü
III. Denetimli Serbestlik Süreleri (Denetimli Serbestlik Süreleri)
Denetimli serbestlik, hükümlülerin cezalarının son bir kısmını cezaevi dışında, belirli yükümlülükler altında geçirmelerine olanak tanıyan bir infaz yöntemidir. Açık ceza infaz kurumlarında veya çocuk eğitimevlerinde bulunan ve koşullu salıverilmelerine bir yıl veya daha az süre kalan iyi halli hükümlüler için genel denetimli serbestlik süresi, kendi istekleri üzerine, cezaevi idaresinin hazırladığı değerlendirme raporu ve infaz hakiminin kararıyla bir yıl olarak uygulanmaktadır. Bu uygulama, uygun görülen hükümlülerin topluma kademeli olarak yeniden entegrasyonunu sağlamayı amaçlamaktadır.
30 Mart 2020 tarihinden önce işlenen suçlar için ise geçici olarak daha uzun denetimli serbestlik süreleri öngörülmüştür. Bu suçlar için denetimli serbestlik süresi, belirli ağır suçlar (kasten öldürme, cinsel suçlar, özel hayatın gizliliğine karşı suçlar, uyuşturucu ticareti ve terör suçları hariç) hariç olmak üzere üç yıl olarak uygulanmaktadır. Ayrıca, yine 30 Mart 2020'den önce işlenen suçlarda, sıfır ila altı yaş arasında çocuğu olan kadın hükümlüler ile yetmiş yaşını doldurmuş hükümlüler için aynı ağır suçlar hariç olmak üzere denetimli serbestlik süresi dört yıl olarak belirlenmiştir. Bu uzatılmış süreler, 2020 yılında yapılan yasal değişikliklerin bir parçası olarak yürürlüğe girmiş olup, muhtemelen COVID-19 salgını sırasında koşullu salıverilme kurallarında yapılan değişiklikler sonrasında cezaevlerinden tahliye olan çok sayıda hükümlünün salıverilmesinin yönetilmesi amacıyla getirilmiştir. Bu geçici düzenlemelerin varlığı, ceza infaz sistemindeki reformların aşamalı bir şekilde uygulandığını ve gelecekte sona erme tarihlerinin veya daha fazla yasal değerlendirmenin planlanabileceğini düşündürmektedir. Bu durum, infaz hukukunun dinamik yapısını ve sürekli olarak güncel değişikliklerden haberdar olma gerekliliğini vurgulamaktadır.
Sağlık sorunları olan yaşlı hükümlüler için de özel bir denetimli serbestlik düzenlemesi bulunmaktadır. 30 Mart 2020'den önce işlenen suçlarda, altmış beş yaşını doldurmuş ve ağır hastalık, engellilik veya düşkünlük nedeniyle cezaevi koşullarında hayatını yalnız idame ettiremeyen iyi halli hükümlülerin kalan cezaları, ceza süresine bakılmaksızın denetimli serbestlik yoluyla infaz edilebilmektedir. Bu uygulama için tam teşekküllü bir hastane veya Adli Tıp Kurumu raporu gerekmektedir. Denetimli serbestlik süresi boyunca, infaz hakimi hükümlünün denetimli serbestlik müdürlüğünce belirlenen ve iki yılı geçmeyen bir süre için belirli yükümlülüklere tabi tutulmasına karar verebilir. Bu yükümlülükler arasında belirli bir adreste ikamet etme, belirli yerlere gitmeme veya belirlenen programlara katılma gibi şartlar yer alabilir. Ayrıca, denetimli serbestlikten yararlanmak için daha önce aranan 6 ay açık ceza infaz kurumunda kalma şartı kaldırılmıştır. Bu değişiklik, uygun hükümlüler için denetimli serbestlik sürecini hızlandırmayı amaçlamaktadır.
IV. Hapis Cezalarının İnfazında Geçen Süreler (Hapis Cezalarının İnfazında Geçen Süreler)
Bazı hükümlüler, cezalarını doğrudan açık ceza infaz kurumlarında çekebilmektedir. Bu kategoriye, kasten işlenen suçlardan toplam üç yıl veya daha az hapis cezasına mahkum olanlar (terör suçları, örgüt kurma/yönetme/üyelik, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, cinsel suçlar, ikinci kez mükerrir olanlar ve koşullu salıverilmesi geri alınanlar hariç), taksirle işlenen suçlardan toplam beş yıl veya daha az hapis cezasına mahkum olanlar, adli para cezası hapse çevrilenler ve İcra ve İflas Kanunu (2004 sayılı Kanun) gereğince tazyik hapsine tabi olanlar girmektedir. İlk kez suç işleyen ve iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkum olanların cezaları da doğrudan açık ceza infaz kurumlarında yerine getirilebilmektedir. Diğer hükümlülerin kapalı ceza infaz kurumlarından açık ceza infaz kurumlarına nakilleri ise 89. maddeye göre yapılan değerlendirme sonucunda kararlaştırılmaktadır. Toplam on yıl veya daha fazla hapis cezasına mahkum olanlar ile terör suçları, örgüt kurma/yönetme/üyelik, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, kasten öldürme, cinsel suçlar ve uyuşturucu veya uyarıcı madde imalatı ve ticareti suçlarından mahkum olanların açık ceza infaz kurumlarına nakilleri için ise idare ve gözlem kurulu kararlarının yanı sıra infaz hakiminin onayı da gerekmektedir. Bu ek denetim mekanizması, daha ağır suçlardan hüküm giyenlerin daha az kısıtlayıcı bir ortama geçirilmeden önce kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesini sağlamayı amaçlamaktadır. COVID-19 salgını döneminde uygulanan geçici düzenlemelerle, iyi halli hükümlülerden toplam hapis cezası on yıldan az olanların bir ay, on yıl veya daha fazla olanların ise üç ay kapalı cezaevinde kalmış olmaları ve ilgili mevzuata göre açık ceza infaz kurumlarına ayrılmalarına bir yıl veya daha az süre kalmış olması şartıyla, kendi istekleri üzerine açık ceza infaz kurumlarına gönderilebilmeleri sağlanmıştır. Bu düzenlemenin süresi 31 Aralık 2020 tarihinde sona ermiştir. Hükümlülerin iyi hallerine ilişkin değerlendirmelerin ise en az altı ayda bir yapılacağı belirtilmektedir. İyi hal konusundaki değişiklikler 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanmıştır. Düzenli değerlendirmeler, hükümlülerin davranış ve gelişimlerinin sürekli olarak takip edilmesini ve infaz sürecindeki ilerlemelerinin objektif kriterlere göre belirlenmesini sağlamaktadır.
V. Ev Hapsi Süreleri (Ev Hapsi Süreleri)
Ev hapsi, belirli koşulları taşıyan hükümlülerin cezalarını konutlarında çekmelerine olanak tanıyan bir infaz şeklidir. İnfaz hakimi, hükümlünün talebi üzerine, kasten işlenen suçlarda toplam bir yıl altı ay veya daha az süreli hapis cezaları ile taksirle işlenen suçlarda (taksirle ölüme neden olma suçu hariç) toplam üç yıl veya daha az süreli hapis cezalarının hafta sonları veya geceleri konutta infazına karar verebilir. Bu uygulama, hükümlülerin sosyal ve ekonomik bağlarını tamamen koparmadan cezalarını çekmelerine imkan tanımaktadır. Kadınlar, çocuklar ve yaşlılar için de özel ev hapsi düzenlemeleri bulunmaktadır. Terör suçları, örgütlü suçlar ve cinsel suçlar hariç olmak üzere, altmış beş yaşını doldurmuş olanlar için toplam bir yıl veya daha az, yetmiş yaşını doldurmuş olanlar için toplam iki yıl veya daha az, yetmiş beş yaşını doldurmuş olanlar için ise toplam dört yıl veya daha az hapis cezası alanların cezaları ev hapsi şeklinde infaz edilebilir. Ayrıca, ağır hastalık veya engellilik nedeniyle ceza infaz kurumu koşullarında hayatını yalnız idame ettiremeyeceği tespit edilen ve toplam beş yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkum olanlar veya adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilenler için de ev hapsi uygulanabilmektedir. Doğumdan itibaren altı ay geçmiş olan ve toplam üç yıl veya daha az hapis cezasına mahkum olan veya adli para cezası hapse çevrilen kadın hükümlülerin cezaları da infaz hakimi kararıyla ev hapsi şeklinde infaz edilebilir. Ancak, çocuğun ölmesi veya ev hapsi kararından sonra anneden başkasına verilmesi halinde infaz hakimi kararı geri alacaktır. Ev hapsi hükümleri (ağır sağlık sorunları olanlar ve doğum sonrası kadınlar hariç), terör suçları, örgüt kurma/yönetme/üyelik veya örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, cinsel suçlar, adli para cezasının hapse çevrilmesi ve koşullu salıverilme kararının geri alınması nedeniyle cezası aynen infaz edilenler hakkında uygulanmamaktadır.
Tablo 2: Hükümlü Kategorisine ve Ceza Süresine Göre Ev Hapsi Süreleri
Hükümlü Kategorisi Maksimum Ceza Süresi Ev Hapsi Süresi
65 Yaş Üstü 1 Yıl veya Az Sürekli
70 Yaş Üstü 2 Yıl veya Az Sürekli
75 Yaş Üstü 4 Yıl veya Az Sürekli
Ağır Hasta veya Engelli 5 Yıl veya Az Sürekli
Doğum Yapmış (Doğumdan İtibaren 6 Ay Sonra) 3 Yıl veya Az Sürekli
Not: Tabloda belirtilen ev hapsi süreleri, terör suçları, örgütlü suçlar ve cinsel suçlar gibi belirli istisnalara tabidir.
VI. İnfaz Hukukunda Diğer İlgili Süreler
Ceza infaz kurumlarında düzeni sağlamak amacıyla uygulanan disiplin cezalarının da belirli süreleri bulunmaktadır. Ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma cezası, belirli ihlallerde iki ay, daha ağır ihlallerde ise dört ay sürebilmektedir. Hücreye koyma cezası yetişkinler için bir ila yirmi gün arasında uygulanırken, çocuk infaz kurumlarında bu ceza yerine ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma cezası iki katı süreyle uygulanmaktadır. Hücreye koymanın yanı sıra odaya kapatma cezası da getirilmiş olup, bu cezanın süresi detaylı olarak belirtilmemiştir. Belirli haklardan (örneğin kurum kantininden alışveriş yapma, hediye alma) yoksun bırakma cezası ise tekrar halinde bir yıla kadar uzatılabilmektedir. Hükümlülerin iyi hallerine ilişkin değerlendirmeler, ceza infaz kurumlarında bulundukları tüm aşamalarda en az altı ayda bir idare ve gözlem kurulu tarafından yapılmaktadır. Açık ceza infaz kurumlarına geçiş, denetimli serbestlik ve koşullu salıverilmeye uygunluk konusunda olumsuz değerlendirilen hükümlüler için yeniden değerlendirme süreleri ise bir yılı geçemez. İnfaz hakiminin kararlarına karşı itiraz süresi, tebliğ tarihinden itibaren yedi gündür. Bu süre, şikayetçi veya ilgili Cumhuriyet savcısı tarafından Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre kullanılabilir. Bu hüküm, kanun gereği infaz hakiminin onayının gerektiği durumlarda da geçerlidir. Açık ceza infaz kurumlarındaki çalışma saatleri ve izin süreleri bu çalışmanın kapsamlı bir şekilde ele alınmamış olsa da, bu konularda da belirli düzenlemelerin olduğu bilinmektedir. Yeni bir infaz modeli ile iyi halli hükümlülerin ceza infaz kurumu dışında başka bir kamu kurumunda çalışarak cezalarını tamamlayabilme imkanı getirilmiştir. Ayrıca, parmaklıklar ardında geçen izin süresinin de genişletileceği belirtilmektedir. Açık ceza infaz kurumlarındaki çalışma saatleri ve izin sürelerine ilişkin detaylı bilgi için "Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmelik" gibi kapsamlı düzenlemelere başvurmak gerekmektedir. Bu durum, yasal bilgilerin hiyerarşik yapısını ve geniş kapsamlı bir anlayış için temel yasaların yanı sıra uygulama yönetmeliklerine de bakmanın önemini göstermektedir.
VII. Sonuç
Bu çalışma, Türk İnfaz Hukuku'ndaki güncel süreleri detaylı bir şekilde incelemiştir. Son dönemde yapılan yasal değişikliklerin etkisiyle, özellikle koşullu salıverilme sürelerinde genel bir azalma yaşanırken, belirli ağır suçlar ve mükerrirler için daha katı hükümlerin korunmaya devam ettiği görülmektedir. Denetimli serbestlik süreleri de geçici düzenlemelerle uzatılmış olup, yaşlı ve sağlık sorunları olan hükümlüler için özel infaz yöntemleri sunulmaktadır. Hapis cezalarının infazında geçen süreler ve ev hapsi uygulamaları da çeşitli faktörlere bağlı olarak farklılık göstermektedir. İnfaz hukukunun dinamik yapısı göz önüne alındığında, hukuk profesyonellerinin, akademisyenlerin ve bu yasalardan etkilenen bireylerin, Adalet Bakanlığı'nın resmi web sitesi 1 , UYAP Mevzuat 2 ve Resmi Gazete 3 gibi resmi kaynakları düzenli olarak takip ederek güncel kalmaları büyük önem taşımaktadır. Mevcut infaz süreleri çerçevesi, hem ceza sisteminin işleyişi hem de toplumun adalet beklentileri açısından önemli sonuçlar doğurmaktadır.
" inertia>
İnfaz Hukuku Güncel Süreler - Hukuk Cemiyeti - Hukuk Cemiyeti
Görevde Yükselme Sınavı Soru ve Not Paylaşımları21 dakika okuma
Türkiye Cumhuriyeti'nde İnfaz Hukuku, ceza mahkemelerinin verdiği kararların yerine getirilmesini düzenleyen hukuk dalıdır. Bu alan, özellikle hapis cezaları ve diğer yaptırımların uygulanma biçimlerini, koşullarını ve sürelerini kapsamaktadır. İnfaz sürecindeki çeşitli aşamaların sürelerinin doğru bir şekilde anlaşılması, başta avukatlar, hakimler ve savcılar olmak üzere hukuk profesyonelleri, ceza sistemi üzerine akademik çalışmalar yürüten araştırmacılar ve bu yasalardan doğrudan veya dolaylı olarak etkilenen bireyler için hayati önem taşımaktadır. Bu bilgi, cezaların adil ve hukuka uygun bir şekilde infaz edilmesini sağlamak, tahliye tarihlerini öngörmek ve ilgili yasal süreçlerde doğru adımlar atmak için gereklidir. Son dönemde yürürlüğe giren çeşitli "Yargı Paketleri" ve Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun (5275 sayılı Kanun) üzerinde yapılan değişiklikler , infaz sürelerini önemli ölçüde etkilemiştir. Bu nedenle, infaz hukukundaki güncel sürelerin kapsamlı bir analizini sunmak bu çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. Bu rapor, koşullu salıverilme süreleri, denetimli serbestlik süreleri, hapis cezalarının infazında geçen süreler, ev hapsi süreleri ve diğer ilgili zaman dilimlerini detaylı bir şekilde inceleyecektir.
II. Koşullu Salıverilme Süreleri (Koşullu Salıverilme Süreleri)
Türk hukukunda koşullu salıverilme, hükümlülerin belirli şartları taşımaları halinde cezalarının tamamlanmasından önce serbest bırakılmalarını öngören bir düzenlemedir. Son yapılan önemli bir değişiklikle, çoğu suç için koşullu salıverilme süresi, hükmedilen cezanın üçte ikisi yerine yarısı olarak belirlenmiştir. Bu değişiklik, hükümlülerin cezaevinde geçirmesi gereken süreyi genel olarak azaltmayı amaçlamaktadır. Bu düzenleme, cezaevlerindeki doluluğu azaltma ve hükümlülerin topluma yeniden kazandırılmasını kolaylaştırma potansiyeli taşımaktadır.
Ancak, bu genel kuralın önemli istisnaları bulunmaktadır. Bazı suçlar için koşullu salıverilme süresi hala üçte iki veya daha yüksek oranlarda uygulanmaktadır. Bu suçlar genellikle toplum için daha büyük tehdit oluşturduğu düşünülen veya mağdurları daha fazla etkileyen türdedir. Bu istisnalar arasında kasten öldürme, nitelikli halleri de dahil olmak üzere kasten yaralama, işkence, kötü muamele, yetişkinlere ve çocuklara karşı işlenen cinsel saldırı suçları, özel hayatın gizliliğine karşı suçlar, çocukların uyuşturucu veya uyarıcı madde imalatı ve ticareti suçları ile devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk yer almaktadır. Bu suçların istisna tutulması, kanun koyucunun bu tür ağır suçlara karışanların daha uzun süre cezaevinde kalmasını ve caydırıcılığın artırılmasını hedeflediğini göstermektedir. Cinsel suçlar, çocuklara karşı işlenen suçlar ve terörle bağlantılı suçların sürekli olarak daha yüksek koşullu salıverilme oranlarına tabi tutulması, bu suç kategorilerine yönelik artan cezalandırma eğilimini açıkça ortaya koymaktadır. Bu durum, toplumun bu suçlara karşı duyarlılığını ve savunmasız grupların ve ulusal güvenliğin daha etkin korunması arzusunu yansıtmaktadır. Genel koşullu salıverilme süresinin düşürülmesinin amaçlarından biri cezaevi doluluk oranlarını azaltmak olsa da, çok sayıda istisnanın varlığı, kamu güvenliğini sağlama ve ağır suçlara uygun cezalar verme ihtiyacı ile bu pratik zorlukların dengelenmeye çalışıldığını göstermektedir.
Birden fazla süreli hapis cezasına mahkum olan tekrar suçluları için koşullu salıverilme süresi, belirli suçlar haricinde en fazla otuz iki yıl olarak sınırlandırılmıştır. Ancak, koşullu salıverilme oranı üçte ikiden daha yüksek olan suçlar için mevcut yüksek oran geçerliliğini korumaktadır. Bu düzenleme, alışkanlık haline gelmiş suçluların durumunu ele almayı ve birikmiş cezalarının önemli bir bölümünü infaz etmelerini sağlamayı amaçlamaktadır. Terör suçları söz konusu olduğunda ise, süreli hapis cezaları için koşullu salıverilme oranı dörtte üç olarak belirlenmiştir. Bu yüksek oran, terörün toplum üzerindeki ağır etkisi ve bu tür suçlara karşı daha katı cezai yaptırımlar uygulama yönündeki iradeyi yansıtmaktadır.
Tablo 1: Suç Türüne Göre Koşullu Salıverilme Süreleri
Suç Kategorisi Koşullu Salıverilme Süresi İlgili Yasal Dayanak (Snippet ID)
Genel Kural Hapis Cezasının Yarısı
İstisnai Suçlar Hapis Cezasının Üçte İkisi veya Daha Fazlası
Tekrar Suçluları (Çoklu Süreli Hapis) En Fazla 32 Yıl (Belirli İstisnalar Hariç)
Terör Suçları Hapis Cezasının Dörtte Üçü
III. Denetimli Serbestlik Süreleri (Denetimli Serbestlik Süreleri)
Denetimli serbestlik, hükümlülerin cezalarının son bir kısmını cezaevi dışında, belirli yükümlülükler altında geçirmelerine olanak tanıyan bir infaz yöntemidir. Açık ceza infaz kurumlarında veya çocuk eğitimevlerinde bulunan ve koşullu salıverilmelerine bir yıl veya daha az süre kalan iyi halli hükümlüler için genel denetimli serbestlik süresi, kendi istekleri üzerine, cezaevi idaresinin hazırladığı değerlendirme raporu ve infaz hakiminin kararıyla bir yıl olarak uygulanmaktadır. Bu uygulama, uygun görülen hükümlülerin topluma kademeli olarak yeniden entegrasyonunu sağlamayı amaçlamaktadır.
30 Mart 2020 tarihinden önce işlenen suçlar için ise geçici olarak daha uzun denetimli serbestlik süreleri öngörülmüştür. Bu suçlar için denetimli serbestlik süresi, belirli ağır suçlar (kasten öldürme, cinsel suçlar, özel hayatın gizliliğine karşı suçlar, uyuşturucu ticareti ve terör suçları hariç) hariç olmak üzere üç yıl olarak uygulanmaktadır. Ayrıca, yine 30 Mart 2020'den önce işlenen suçlarda, sıfır ila altı yaş arasında çocuğu olan kadın hükümlüler ile yetmiş yaşını doldurmuş hükümlüler için aynı ağır suçlar hariç olmak üzere denetimli serbestlik süresi dört yıl olarak belirlenmiştir. Bu uzatılmış süreler, 2020 yılında yapılan yasal değişikliklerin bir parçası olarak yürürlüğe girmiş olup, muhtemelen COVID-19 salgını sırasında koşullu salıverilme kurallarında yapılan değişiklikler sonrasında cezaevlerinden tahliye olan çok sayıda hükümlünün salıverilmesinin yönetilmesi amacıyla getirilmiştir. Bu geçici düzenlemelerin varlığı, ceza infaz sistemindeki reformların aşamalı bir şekilde uygulandığını ve gelecekte sona erme tarihlerinin veya daha fazla yasal değerlendirmenin planlanabileceğini düşündürmektedir. Bu durum, infaz hukukunun dinamik yapısını ve sürekli olarak güncel değişikliklerden haberdar olma gerekliliğini vurgulamaktadır.
Sağlık sorunları olan yaşlı hükümlüler için de özel bir denetimli serbestlik düzenlemesi bulunmaktadır. 30 Mart 2020'den önce işlenen suçlarda, altmış beş yaşını doldurmuş ve ağır hastalık, engellilik veya düşkünlük nedeniyle cezaevi koşullarında hayatını yalnız idame ettiremeyen iyi halli hükümlülerin kalan cezaları, ceza süresine bakılmaksızın denetimli serbestlik yoluyla infaz edilebilmektedir. Bu uygulama için tam teşekküllü bir hastane veya Adli Tıp Kurumu raporu gerekmektedir. Denetimli serbestlik süresi boyunca, infaz hakimi hükümlünün denetimli serbestlik müdürlüğünce belirlenen ve iki yılı geçmeyen bir süre için belirli yükümlülüklere tabi tutulmasına karar verebilir. Bu yükümlülükler arasında belirli bir adreste ikamet etme, belirli yerlere gitmeme veya belirlenen programlara katılma gibi şartlar yer alabilir. Ayrıca, denetimli serbestlikten yararlanmak için daha önce aranan 6 ay açık ceza infaz kurumunda kalma şartı kaldırılmıştır. Bu değişiklik, uygun hükümlüler için denetimli serbestlik sürecini hızlandırmayı amaçlamaktadır.
IV. Hapis Cezalarının İnfazında Geçen Süreler (Hapis Cezalarının İnfazında Geçen Süreler)
Bazı hükümlüler, cezalarını doğrudan açık ceza infaz kurumlarında çekebilmektedir. Bu kategoriye, kasten işlenen suçlardan toplam üç yıl veya daha az hapis cezasına mahkum olanlar (terör suçları, örgüt kurma/yönetme/üyelik, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, cinsel suçlar, ikinci kez mükerrir olanlar ve koşullu salıverilmesi geri alınanlar hariç), taksirle işlenen suçlardan toplam beş yıl veya daha az hapis cezasına mahkum olanlar, adli para cezası hapse çevrilenler ve İcra ve İflas Kanunu (2004 sayılı Kanun) gereğince tazyik hapsine tabi olanlar girmektedir. İlk kez suç işleyen ve iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkum olanların cezaları da doğrudan açık ceza infaz kurumlarında yerine getirilebilmektedir. Diğer hükümlülerin kapalı ceza infaz kurumlarından açık ceza infaz kurumlarına nakilleri ise 89. maddeye göre yapılan değerlendirme sonucunda kararlaştırılmaktadır. Toplam on yıl veya daha fazla hapis cezasına mahkum olanlar ile terör suçları, örgüt kurma/yönetme/üyelik, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, kasten öldürme, cinsel suçlar ve uyuşturucu veya uyarıcı madde imalatı ve ticareti suçlarından mahkum olanların açık ceza infaz kurumlarına nakilleri için ise idare ve gözlem kurulu kararlarının yanı sıra infaz hakiminin onayı da gerekmektedir. Bu ek denetim mekanizması, daha ağır suçlardan hüküm giyenlerin daha az kısıtlayıcı bir ortama geçirilmeden önce kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesini sağlamayı amaçlamaktadır. COVID-19 salgını döneminde uygulanan geçici düzenlemelerle, iyi halli hükümlülerden toplam hapis cezası on yıldan az olanların bir ay, on yıl veya daha fazla olanların ise üç ay kapalı cezaevinde kalmış olmaları ve ilgili mevzuata göre açık ceza infaz kurumlarına ayrılmalarına bir yıl veya daha az süre kalmış olması şartıyla, kendi istekleri üzerine açık ceza infaz kurumlarına gönderilebilmeleri sağlanmıştır. Bu düzenlemenin süresi 31 Aralık 2020 tarihinde sona ermiştir. Hükümlülerin iyi hallerine ilişkin değerlendirmelerin ise en az altı ayda bir yapılacağı belirtilmektedir. İyi hal konusundaki değişiklikler 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanmıştır. Düzenli değerlendirmeler, hükümlülerin davranış ve gelişimlerinin sürekli olarak takip edilmesini ve infaz sürecindeki ilerlemelerinin objektif kriterlere göre belirlenmesini sağlamaktadır.
V. Ev Hapsi Süreleri (Ev Hapsi Süreleri)
Ev hapsi, belirli koşulları taşıyan hükümlülerin cezalarını konutlarında çekmelerine olanak tanıyan bir infaz şeklidir. İnfaz hakimi, hükümlünün talebi üzerine, kasten işlenen suçlarda toplam bir yıl altı ay veya daha az süreli hapis cezaları ile taksirle işlenen suçlarda (taksirle ölüme neden olma suçu hariç) toplam üç yıl veya daha az süreli hapis cezalarının hafta sonları veya geceleri konutta infazına karar verebilir. Bu uygulama, hükümlülerin sosyal ve ekonomik bağlarını tamamen koparmadan cezalarını çekmelerine imkan tanımaktadır. Kadınlar, çocuklar ve yaşlılar için de özel ev hapsi düzenlemeleri bulunmaktadır. Terör suçları, örgütlü suçlar ve cinsel suçlar hariç olmak üzere, altmış beş yaşını doldurmuş olanlar için toplam bir yıl veya daha az, yetmiş yaşını doldurmuş olanlar için toplam iki yıl veya daha az, yetmiş beş yaşını doldurmuş olanlar için ise toplam dört yıl veya daha az hapis cezası alanların cezaları ev hapsi şeklinde infaz edilebilir. Ayrıca, ağır hastalık veya engellilik nedeniyle ceza infaz kurumu koşullarında hayatını yalnız idame ettiremeyeceği tespit edilen ve toplam beş yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkum olanlar veya adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilenler için de ev hapsi uygulanabilmektedir. Doğumdan itibaren altı ay geçmiş olan ve toplam üç yıl veya daha az hapis cezasına mahkum olan veya adli para cezası hapse çevrilen kadın hükümlülerin cezaları da infaz hakimi kararıyla ev hapsi şeklinde infaz edilebilir. Ancak, çocuğun ölmesi veya ev hapsi kararından sonra anneden başkasına verilmesi halinde infaz hakimi kararı geri alacaktır. Ev hapsi hükümleri (ağır sağlık sorunları olanlar ve doğum sonrası kadınlar hariç), terör suçları, örgüt kurma/yönetme/üyelik veya örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, cinsel suçlar, adli para cezasının hapse çevrilmesi ve koşullu salıverilme kararının geri alınması nedeniyle cezası aynen infaz edilenler hakkında uygulanmamaktadır.
Tablo 2: Hükümlü Kategorisine ve Ceza Süresine Göre Ev Hapsi Süreleri
Hükümlü Kategorisi Maksimum Ceza Süresi Ev Hapsi Süresi
65 Yaş Üstü 1 Yıl veya Az Sürekli
70 Yaş Üstü 2 Yıl veya Az Sürekli
75 Yaş Üstü 4 Yıl veya Az Sürekli
Ağır Hasta veya Engelli 5 Yıl veya Az Sürekli
Doğum Yapmış (Doğumdan İtibaren 6 Ay Sonra) 3 Yıl veya Az Sürekli
Not: Tabloda belirtilen ev hapsi süreleri, terör suçları, örgütlü suçlar ve cinsel suçlar gibi belirli istisnalara tabidir.
VI. İnfaz Hukukunda Diğer İlgili Süreler
Ceza infaz kurumlarında düzeni sağlamak amacıyla uygulanan disiplin cezalarının da belirli süreleri bulunmaktadır. Ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma cezası, belirli ihlallerde iki ay, daha ağır ihlallerde ise dört ay sürebilmektedir. Hücreye koyma cezası yetişkinler için bir ila yirmi gün arasında uygulanırken, çocuk infaz kurumlarında bu ceza yerine ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma cezası iki katı süreyle uygulanmaktadır. Hücreye koymanın yanı sıra odaya kapatma cezası da getirilmiş olup, bu cezanın süresi detaylı olarak belirtilmemiştir. Belirli haklardan (örneğin kurum kantininden alışveriş yapma, hediye alma) yoksun bırakma cezası ise tekrar halinde bir yıla kadar uzatılabilmektedir. Hükümlülerin iyi hallerine ilişkin değerlendirmeler, ceza infaz kurumlarında bulundukları tüm aşamalarda en az altı ayda bir idare ve gözlem kurulu tarafından yapılmaktadır. Açık ceza infaz kurumlarına geçiş, denetimli serbestlik ve koşullu salıverilmeye uygunluk konusunda olumsuz değerlendirilen hükümlüler için yeniden değerlendirme süreleri ise bir yılı geçemez. İnfaz hakiminin kararlarına karşı itiraz süresi, tebliğ tarihinden itibaren yedi gündür. Bu süre, şikayetçi veya ilgili Cumhuriyet savcısı tarafından Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre kullanılabilir. Bu hüküm, kanun gereği infaz hakiminin onayının gerektiği durumlarda da geçerlidir. Açık ceza infaz kurumlarındaki çalışma saatleri ve izin süreleri bu çalışmanın kapsamlı bir şekilde ele alınmamış olsa da, bu konularda da belirli düzenlemelerin olduğu bilinmektedir. Yeni bir infaz modeli ile iyi halli hükümlülerin ceza infaz kurumu dışında başka bir kamu kurumunda çalışarak cezalarını tamamlayabilme imkanı getirilmiştir. Ayrıca, parmaklıklar ardında geçen izin süresinin de genişletileceği belirtilmektedir. Açık ceza infaz kurumlarındaki çalışma saatleri ve izin sürelerine ilişkin detaylı bilgi için "Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmelik" gibi kapsamlı düzenlemelere başvurmak gerekmektedir. Bu durum, yasal bilgilerin hiyerarşik yapısını ve geniş kapsamlı bir anlayış için temel yasaların yanı sıra uygulama yönetmeliklerine de bakmanın önemini göstermektedir.
VII. Sonuç
Bu çalışma, Türk İnfaz Hukuku'ndaki güncel süreleri detaylı bir şekilde incelemiştir. Son dönemde yapılan yasal değişikliklerin etkisiyle, özellikle koşullu salıverilme sürelerinde genel bir azalma yaşanırken, belirli ağır suçlar ve mükerrirler için daha katı hükümlerin korunmaya devam ettiği görülmektedir. Denetimli serbestlik süreleri de geçici düzenlemelerle uzatılmış olup, yaşlı ve sağlık sorunları olan hükümlüler için özel infaz yöntemleri sunulmaktadır. Hapis cezalarının infazında geçen süreler ve ev hapsi uygulamaları da çeşitli faktörlere bağlı olarak farklılık göstermektedir. İnfaz hukukunun dinamik yapısı göz önüne alındığında, hukuk profesyonellerinin, akademisyenlerin ve bu yasalardan etkilenen bireylerin, Adalet Bakanlığı'nın resmi web sitesi 1 , UYAP Mevzuat 2 ve Resmi Gazete 3 gibi resmi kaynakları düzenli olarak takip ederek güncel kalmaları büyük önem taşımaktadır. Mevcut infaz süreleri çerçevesi, hem ceza sisteminin işleyişi hem de toplumun adalet beklentileri açısından önemli sonuçlar doğurmaktadır.
Yorumlar (0)