İNFAZ HUKUKU DERS NOTU

İNFAZ HUKUKU DERS NOTU

1. İnfaz Hukukunun Tanımı ve Kapsamı

İnfaz hukuku, kesinleşmiş ceza ve güvenlik tedbirlerinin, hukuk kuralları çerçevesinde ve Anayasa'ya uygun olarak yerine getirilmesini düzenleyen kamu hukuku dalıdır.
5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun, bu alandaki temel mevzuattır.

2. İnfazın Başlaması

Bir ceza hükmü kesinleştikten sonra infaz işlemi başlar. Hükümlü, cezanın türüne göre ceza infaz kurumuna alınır ya da güvenlik tedbirine tabi tutulur.

3. Cezaların İnfaz Rejimi

A) Kısa Süreli Hapis Cezaları (1 yıl veya daha az):
Bu cezalar kural olarak para cezasına veya tedbire çevrilebilir ya da doğrudan denetimli serbestlik yoluna gidilebilir.

B) Uzun Süreli Hapis Cezaları:
Bu cezaların infazı kapalı, yarı açık ve açık ceza infaz kurumlarında gerçekleştirilir. Süreye, suç türüne ve hükümlünün davranışlarına göre aşamalar belirlenir.

C) Müebbet ve Ağırlaştırılmış Müebbet:

• Ağırlaştırılmış müebbet: En ağır infaz rejimi uygulanır. Haftada bir kez 1 saatlik açık görüş dışında diğer haklar sınırlıdır.

• Müebbet hapis: Diğer hükümlülere göre daha kısıtlıdır ama ağırlaştırılmış müebbete kıyasla daha esnektir.

4. Cezaya Göre Yeter Süreler (Koşullu Salıverilme için)

Koşullu salıverilme, belirli bir süre cezaevinde kaldıktan sonra iyi hal gösteren hükümlünün tahliye edilmesidir. Koşullar şunlardır:

• Adli suçlarda cezanın yarısı infaz edilir.

• İlk kez işlenen suçlarda bu oran 1/2 olarak kalır.

• Mükerrir (tekrar suç işleyen) kişiler için bu oran 2/3'tür.

• Uyuşturucu ticareti, örgütlü suçlar, terör suçları gibi özel suçlarda genellikle 3/4 oranı uygulanır.

5. Yaş Küçüklüğü Nedeniyle İnfaz Süreleri

Çocuklar için infaz daha farklı kurallara tabidir:

• 12-15 yaş arası:

  • Hapis cezasının en fazla 1/3’ü infaz edilir.

• 15-18 yaş arası:

  • Hapis cezasının yarısı infaz edilir.
    Ayrıca çocuk hükümlüler, yetişkinlerden tamamen ayrı kurumlarda tutulur.

6. İnfaz Türleri ve Sistemleri

A) Kapalı Ceza İnfaz Kurumu:
Suçun niteliği ağır olan ve disiplin sorunu olan hükümlüler burada kalır.

B) Açık Ceza İnfaz Kurumu:
İyi hal gösteren hükümlüler, belli bir süre sonra açık kuruma ayrılabilir. Çalışma esasına dayalıdır, güvenlik önlemleri düşüktür.

C) Yarı Açık Sistem:
Kapalıdan açıpa geçişte kullanılan bir ara sistemdir. Denetimli serbestlik öncesi uygulanır.

D) Elektronik Kelepçe ve Ev Hapsi (Denetimli Serbestlik kapsamında):
Belirli koşullar altında hükümlü, evde infaz sistemine alınabilir. Gözetim, elektronik izleme cihazlarıyla yapılır.

7. Denetimli Serbestlik

Ceza infaz kurumunda geçirilen sürenin ardından hükümlünün topluma uyumunu sağlamak amacıyla uygulanan, gözetim altında serbest bırakılma biçimidir.

• 2023-2024 düzenlemeleriyle birlikte bir yıl ve daha az süre kalan adli suçlular doğrudan denetimli serbestlik kapsamına alınabilmektedir.

8. İnfazın Ertelenmesi

Bazı hallerde ceza hemen infaz edilmez:

• Hükümlü hastaysa,

• Kadın hükümlü doğum yapmışsa (6 ay erteleme),

• Eğitim durumu nedeniyle (örneğin sınav dönemi)

• 3 yıl veya daha az hapis cezası olanlar için infaz, koşullu olarak 1 yıla kadar ertelenebilir.

9. Disiplin ve İyileştirme Tedbirleri

Hükümlülere cezalarının infazı sürecinde disiplin kurallarına uymaları beklenir. Uymayanlara hücre cezası gibi yaptırımlar uygulanır.
Aynı zamanda, psikolojik destek, eğitim faaliyetleri ve çalışma programları ile yeniden topluma kazandırılmaları hedeflenir.

10. Önemli Notlar ve Güncel Uygulamalar (2025)

• Deprem, salgın hastalık, afet durumlarında belirli infaz erteleme ve ceza indirimi uygulamaları yapılabilmektedir.

• Genç hükümlülere, yaşına ve suç türüne göre özel iyileştirme programları uygulanmaktadır.

• 2023 sonrası düzenlemelerle hapis cezasının infazında esneklikler artmış, özellikle ilk defa suç işleyenler için denetimli serbestlik uygulaması genişletilmiştir.