Hukuk Mahkemelerinde Islah Nedir? Nasıl Yapılır?

Hukuk Mahkemelerinde Islah Nedir? Nasıl Yapılır?

Hukuk davalarında taraflar, dava sürecinde bazı beyanlarını veya taleplerini değiştirmek ya da genişletmek isteyebilir. İşte bu noktada devreye "ıslah" kurumu girer. Peki, hukuk mahkemelerinde ıslah nedir? Nasıl ve ne zaman yapılır? Bu yazımızda, ıslahın anlamını, hukuki dayanaklarını ve uygulama şeklini tüm yönleriyle ele alıyoruz.

Islah Nedir?

Islah, bir davada taraflardan birinin önceden yaptığı bir usul işlemini tamamen veya kısmen düzeltmesi veya değiştirmesi anlamına gelir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 176 ve devamı maddelerinde düzenlenen bu kurum, taraflara dava sürecini adil ve hakkaniyete uygun şekilde yürütme imkânı tanır.

Islahın Amacı Nedir?

Islahın temel amacı, şekli hatalar ya da eksiklikler nedeniyle davaların esastan reddedilmesinin önüne geçmek ve maddi gerçeğe ulaşılmasına yardımcı olmaktır. Böylece yargılamada "şekil" değil, "hakikatin ortaya çıkması" esas alınır.

Islah Nasıl Yapılır?

Islah, hem dilekçeyle hem de durumuna göre duruşmada sözlü olarak yapılabilir. Ancak uygulamada en sık rastlanan yöntem dilekçeyle ıslah yapılmasıdır.

Islah Yapma Şartları:

1. Bir defaya mahsus yapılabilir. (HMK m.176/2)

2. Karşı tarafın açık rızası varsa birden fazla kez de yapılabilir.

3. Yargılamanın sona erdiği ana kadar (hüküm verilinceye dek) yapılabilir.

4. Islah edilen işlemin usule uygun olması gerekir.

Islah Nasıl Uygulanır?

Bir taraf, yaptığı bir işlemde değişiklik yapmak istediğinde, örneğin:

• Talep ettiği tazminat miktarını artırmak,

• Davayı açtığı kişiyi değiştirmek (bazı şartlarla),

• Dava dilekçesindeki maddi hataları düzeltmek isterse, bu işlemler için ıslah dilekçesi verir.

Islahın Dava Üzerindeki Etkisi:

• Islah edilen işlem, ilk yapılmış gibi hüküm doğurur.

• Eğer maddi hata düzeltiliyorsa, düzeltme o andan itibaren geçerli olur.

• Eğer davacı dava konusunu genişletirse, yeni istenen tutar üzerinden ek harç alınır.

Islahın Yapılamayacağı Haller:

Islah hakkı geniş bir alan tanısa da bazı durumlarda kullanılamaz:

• Taraflar arasında kesinleşmiş hüküm varsa,

• Yargılamanın sona ermesinden sonra (karar verildikten sonra),

• İstinaf veya temyiz aşamasında (ilk derece mahkemesindeki yargılama tamamlandıktan sonra),

Islah mümkün değildir.

Islahın Hukuki Dayanağı

• Hukuk Muhakemeleri Kanunu m.176-182

• İçtihatlarla da şekillenmiş uygulama alanı vardır. Örneğin, Yargıtay uygulamalarına göre davalı da ıslah hakkını kullanabilir ancak sadece bir kez.

Islah ile Feragat ve Talepten Vazgeçme Arasındaki Fark

Bazı kişiler, ıslahı feragat ya da talepten vazgeçme ile karıştırabilir. Ancak aralarında önemli farklar vardır:

Kavram Tanım Islah Usuli işlemi düzeltmek, değiştirmek Feragat Talep hakkından tamamen vazgeçmek Talepten Vazgeçme Dava konusundaki istemden geri adım atmak (aynı dava tekrar açılamaz)

Sonuç: Islah, Adil Yargılamanın Teminatıdır

Islah, adil ve doğru kararların verilmesini sağlamak için taraflara tanınan önemli bir haktır. Eksik ya da yanlış yapılan işlemler nedeniyle hak kaybı yaşanmasını önler. Ancak dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, ıslahın yalnızca bir kez ve yargılamanın belirli aşamalarında yapılabilmesidir. Bu nedenle ıslah dilekçesi hazırlanırken dikkatli olunmalı ve gerekiyorsa uzman hukukçulardan destek alınmalıdır.

www.hukukcemiyeti.com olarak hukuki süreçlerde farkındalığı artırmaya devam ediyoruz. Sormak istediklerinizi yorum kısmında bizimle paylaşabilirsiniz!