📚 EŞYA HUKUKU – Final Sınavı Notları (Kapsamlı & Güncel)

1. Eşya Hukukunun Tanımı ve Konusu

• Tanım: Eşya hukuku, kişilerin eşya üzerindeki doğrudan hâkimiyet ve tasarruf yetkilerini düzenleyen medeni hukuk dalıdır.

• Eşya: Dış dünyada var olan, maddi, hâkimiyet altına alınabilen ve ekonomik değeri olan nesnedir.

Temel Kavramlar:

• Ayni hak: Eşya üzerinde doğrudan doğruya ve herkese karşı ileri sürülebilen mutlak hak.

• Zilyetlik: Bir eşyayı fiilen elinde bulundurma durumu.

• Tapu sicili: Taşınmazlar üzerindeki ayni hakların kaydedildiği resmi sicil.

2. Eşya Türleri

A. Taşınır – Taşınmaz Ayrımı

• Taşınmaz (Gayrimenkul): Arazi, bağımsız ve sürekli haklar ile tapu kütüğüne ayrı sayfaya kaydedilen yapılar.

• Taşınır (Menkul): Diğer tüm maddi mallar.

B. Fer’i ve Asli Eşya

• Asli eşya: Bağımsız varlığı olan.

• Fer’i eşya: Asıl eşyaya bağlı olup onun yararına hizmet eder.

3. Ayni Haklar

A. Ayni Hak Türleri

1. Mülkiyet hakkı

2. Sınırlı ayni haklar:

   • İrtifak hakları

   • Rehin hakları

   • Taşınmaz yükü

B. Mülkiyet Hakkı

• Kapsamı: Kullanma, yararlanma, tasarruf

• Sınırlandırılması: Kanunla, komşuluk hukuku kurallarıyla ve kamu yararıyla sınırlandırılabilir.

4. Mülkiyetin Türleri

A. Tekil Mülkiyet

• Tek bir kişiye aittir.

B. Paylı Mülkiyet (TMK m.688-697)

• Birden çok kişi aynı eşya üzerinde belirli paylara sahiptir.

• Her paydaş kendi payı üzerinde tasarruf edebilir.

C. Elbirliği Mülkiyeti (TMK m.701 vd.)

• Paylar belirli değildir. Karar ve tasarruflar oybirliği ile yapılır.

• Genellikle miras ortaklıklarında görülür.

5. Zilyetlik (TMK m.973-990)

A. Tanım:

• Bir eşyayı fiilen hâkimiyeti altında bulunduran kişinin bu durumu.

B. Türleri:

• Asli – Fer’i zilyetlik

• Dolaylı – Dolaysız zilyetlik

• İyi niyetli – Kötü niyetli zilyetlik

C. Zilyetliğin Kazanılması:

• Fiili hâkimiyetle

• Teslimle

• Zilyetliğin devri ile

D. Zilyetliğin Korunması:

• Haksız el koymaya karşı dava (istihkak)

• Saldırıya karşı dava (müdahalenin men’i)

6. Taşınmaz Mülkiyeti

A. Kazanılması:

• Tapuya tescil ile kazanılır.

• İstisnaî yollar:

  • Miras

  • Kamulaştırma

  • Mahkeme kararı

  • İşgal (sahipsiz arazi)

B. Tescilin Geçerliliği:

• Tapu siciline güven ilkesi geçerlidir.

• Tescilin hukuka uygun olması şarttır.

7. Taşınır Mülkiyeti

A. Kazanılması:

• Teslim ile (zilyetliğin devri)

• Sahipsiz eşyanın işgali

• Bulunmuş eşya – hazine – define – doğal artışlar

8. Mülkiyetin Korunması

A. İstihkak Davası:

• Malik, eşyasını elinde bulundurmayan kimseye karşı açar.

B. Müdahalenin Men’i Davası:

• Malik, eşyasının mülkiyet hakkına yönelik saldırıya karşı dava açar.

C. Tazminat Davası:

• Zarar gören eşyanın bedeli istenebilir.

9. İrtifak Hakları (TMK m. 794 vd.)

• Başkasının taşınmazından belli şekilde yararlanma hakkı

Türleri:

1. Geçit hakkı

2. Kaynak hakkı

3. Üst (inşaat) hakkı

4. İntifa hakkı: Eşyadan yararlanma ve kullanma hakkı

5. Sükna hakkı: Konutta oturma hakkı

10. Rehin Hakları

A. Taşınır Rehni

• Rehin zilyetliğin devriyle kurulur.

B. Taşınmaz Rehni

• Tapuya tescil gerekir.

Türleri:

• İpotek

• İpotekli borç senedi

• İrat senedi

11. Tapu Sicili

• Taşınmazların hak sahiplerini ve üzerindeki ayni hakları gösterir.

• Tapu siciline güven ilkesi: İyiniyetli üçüncü kişi korunur.

12. İyiniyet ve Güven İlkesi

• Ayni hakların kazanılmasında iyiniyet korunur.

• Özellikle tapuya güvenen iyiniyetli kişi hak kazanabilir.

13. Kamulaştırma – Devletleştirme

• Kamulaştırma: Kamu yararı için özel mülkiyete devlet tarafından bedel karşılığı el konulmasıdır.

• Anayasa m.46 çerçevesinde yapılır.

• Devletleştirme: Bir işletmenin kamuya geçirilmesidir (kamu hizmeti amacıyla).