Denetimli serbestlik Kurumunu Kapsamlı ve Güncel Ders Notu

DENETİMLİ SERBESTLİK DERS NOTU (2025 GÜNCEL)

I. GİRİŞ

Denetimli serbestlik, suç işleyen kişilerin ceza infazlarının toplum içinde, bir denetim ve rehberlik sistemi ile gerçekleştirilmesini sağlayan bir infaz tedbiridir. Ceza Adalet Sisteminde bireyin topluma yeniden kazandırılması, suçun tekrarlanmasının önlenmesi ve cezanın toplum yararına infazı amacını güder.

Yasal Dayanaklar:

5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun (CGTİK)

5402 sayılı Denetimli Serbestlik Hizmetleri Kanunu

İlgili Yönetmelikler ve Tüzükler

---

II. KAVRAMSAL ÇERÇEVE

1. Tanım

Denetimli serbestlik, suç işleyen kişilerin cezaevine girmeden ya da cezaevinden çıktıktan sonra belirli yükümlülüklere tabi olarak toplum içinde hayatlarını sürdürmelerine olanak tanıyan bir ceza infaz yöntemidir.

2. Amacı

Hükümlünün topluma uyumunun sağlanması

Yeniden suç işlemesinin önlenmesi

Ceza infaz kurumlarının yükünün hafifletilmesi

Toplumsal barışın korunması

---

III. DENETİMLİ SERBESTLİK UYGULAMA ALANLARI

1. Koşullu Salıverme Sonrası Uygulama

Koşullu salıverilen hükümlü, kalan cezası süresince denetimli serbestlik tedbirine tabi tutulabilir. Özellikle çocuklar, gençler ve ilk defa suç işlemiş kişiler için önemlidir.

2. Cezaevinden Belirli Süre Önce Tahliye (CGTİK m.105/A)

1 Ocak 2021 tarihli değişiklikle birlikte denetimli serbestliğe ayrılma koşulları yeniden düzenlenmiştir:

a. Genel Şartlar:

Hükümlünün açık ceza infaz kurumunda bulunması

Cezasının belli bir kısmını infaz kurumunda geçirmiş olması

Disiplin cezası almamış veya kaldırılmış olması

Risk ve ihtiyaç değerlendirmesinin olumlu olması

b. Süre Şartı:

Üç yıl veya daha az süreli hapis cezası alanlar, doğrudan denetimli serbestlikten yararlanabilir.

Üç yılın üzerindeki cezalarda, cezanın belirli bir kısmının infaz kurumunda geçirilmiş olması gerekir.

3. Adli Kontrol Tedbiri Olarak Denetimli Serbestlik (CMK m.109)

Tutuklama yerine uygulanan bir koruma tedbiridir. Kişi hakkında aşağıdaki tedbirler uygulanabilir:

Belirli yerlere gitmeme

Belirli kişilerle görüşmeme

Uyuşturucu tedavisi görme

Denetim memuruna başvurma

4. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) Sonrası

Denetimli serbestlik tedbirleri, HAGB kararı verilen kişilere de uygulanabilir. Örn: Eğitim programlarına katılma, kamuya yararlı işte çalışma.

5. Hapis Cezasının Alternatifi Olarak

Bazen kısa süreli hapis cezaları yerine, mahkeme tarafından doğrudan denetimli serbestlik kararı verilebilir (TCK m.50).

---

IV. DENETİMLİ SERBESTLİK YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Denetimli serbestlik süresince hükümlüye belirli yükümlülükler getirilebilir:

Denetim memuru ile düzenli görüşme

Belirli alanlarda eğitim, tedavi, terapi

Kamu hizmetinde çalışma

Belirli bölgelere gitmeme yasağı

Belirli kişilere yaklaşmama

Uyuşturucu veya alkol kullanımının kontrolü

---

V. KURUMSAL YAPI

1. Denetimli Serbestlik Müdürlükleri

Her il ve birçok ilçede faaliyet gösteren bu müdürlükler, Adalet Bakanlığı’na bağlıdır.

2. Koruma Kurulları

Toplum içinde hükümlülerin sosyal ve ekonomik uyumunu sağlamak için kurulan kurullardır. Kamu kurumları, yerel yönetimler ve STK'lar ile iş birliği içindedirler.

---

VI. UYGULAMA SÜRECİ

1. Risk ve İhtiyaç Değerlendirmesi yapılır.

2. Bireysel müdahale planı hazırlanır.

3. Hükümlü, plan doğrultusunda izlenir.

4. Belirlenen yükümlülüklerin yerine getirilip getirilmediği raporlanır.

5. İhlal halinde, kurum cezasının yeniden infazı gündeme gelir.

---

VII. UYGULAMADA KARŞILAŞILAN SORUNLAR

Denetimli serbestlik süresince yeterli gözetim sağlanamaması

Altyapı ve personel yetersizliği

Toplumun önyargısı ve hükümlüye iş imkânı sunulmaması

Hükümlünün yükümlülüklere uymaması hâlinde yaptırımların yetersiz kalması

---

VIII. GÜNCEL YARGITAY KARARLARI VE ÖRNEKLER

📌 Yargıtay 2. CD, E.2022/4563 K.2022/7891

> Denetimli serbestlik süresinde yükümlülüklerin sistematik olarak ihlal edilmesi hâlinde, kişinin kalan cezasının cezaevinde infazına karar verilebilir.

📌 Yargıtay 20. CD, E.2023/11245 K.2024/1210

> HAGB kapsamında denetimli serbestlik kararı verilen sanığın, eğitim programına katılmaması ihlal sayılır.

---

IX. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ

Denetimli serbestlik, ceza adalet sisteminde bireyin yeniden topluma kazandırılmasını amaçlayan en insani ve modern infaz araçlarından biridir. Etkili uygulanması için;

Personel eğitimi

Toplumun bilinçlendirilmesi

Hükümlüye yönelik sosyal destek mekanizmalarının geliştirilmesi

gerekmektedir.

---

Elbette, sadece tablo bölümünü düz metne çeviriyorum:

X. ÖZET –

Yasal Dayanak: Denetimli serbestlik uygulamasının hukuki temeli 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun (CGTİK) ve 5402 sayılı Denetimli Serbestlik Hizmetleri Kanunu’dur.

Amaç: Denetimli serbestlik, suçun tekrarlanmasını önlemeyi, hükümlünün topluma uyumunu sağlamayı ve cezanın toplum yararına infazını hedefler.

Uygulama Şekilleri: Denetimli serbestlik; ceza infazı sırasında (özellikle cezanın son döneminde), Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) kararlarında ve adli kontrol tedbiri olarak uygulanabilir.

Yükümlülükler: Hükümlüye, denetimli serbestlik süresince denetim memuru ile görüşme, eğitim programlarına katılma, tedavi görme, kamu hizmetinde çalışma gibi yükümlülükler getirilebilir.

İhlal Hâli: Hükümlü yükümlülüklere uymazsa, denetimli serbestlik geri alınır ve kalan cezanın ceza infaz kurumunda çektirilmesine karar verilebilir.

Kurumsal Yapı: Denetimli serbestlik uygulamaları Denetimli Serbestlik Müdürlükleri ve bu müdürlüklerle birlikte çalışan Koruma Kurulları aracılığıyla yürütülür.

Güncel Gelişme: 5275 sayılı Kanunun 105/A maddesinde yapılan değişikliklerle, denetimli serbestliğe ayrılma koşulları yeniden düzenlenmiştir. Özellikle üç yıl ve altındaki hapis cezalarında cezaevine girmeden infaz olanağı getirilmiştir.