Anayasa özet bilgiler

# TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI TEMEL BİLGİLER

(Yazı İşleri Müdürlüğü Sınavına Hazırlık – Güncel: 2025)

---

## 1. GENEL ESASLAR

A) Devletin Şekli ve Nitelikleri (Madde 1-3):

- Türkiye Devleti bir Cumhuriyet’tir.

- Demokratik, laik, sosyal bir hukuk devletidir.

- Milli egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.

- Resmi dil Türkçe, başkent Ankara’dır.

- Değiştirilemez hükümler: Cumhuriyetin nitelikleri (Madde 1-3) ve Anayasa’nın başlangıç metni.

B) Temel İlkeler:

- Atatürk ilke ve inkılaplarına bağlılık,

- Eşitlik (Dil, ırk, cinsiyet ayrımı yapılamaz),

- Anayasa’nın üstünlüğü (Kanunlar Anayasa’ya aykırı olamaz).

---

## 2. TEMEL HAK VE ÖDEVLER

A) Kişinin Hak ve Ödevleri (Madde 17-40):

- Yaşama hakkı (Ölüm cezası yoktur),

- Kişi dokunulmazlığı (Zorla çalıştırma yasak),

- Özel hayatın gizliliği (Konut, haberleşme dokunulmazlığı),

- Din ve vicdan özgürlüğü (Zorla dini ayin yaptırılamaz).

B) Sosyal ve Ekonomik Haklar (Madde 41-65):

- Ailenin korunması,

- Eğitim hakkı (İlköğretim zorunlu ve ücretsiz),

- Çalışma hakkı (Asgari ücret, sendika kurma hakkı),

- Grev ve toplu sözleşme hakkı (Kanunla düzenlenir).

C) Siyasi Haklar (Madde 66-74):

- Vatandaşlık (Doğumla veya kanunla kazanılır),

- Seçme, seçilme ve siyasi faaliyet hakkı,

- Dilekçe hakkı (Şikayet ve bilgi edinme).

---

## 3. DEVLETİN TEMEL ORGANLARI

A) Yasama (TBMM – Madde 75-100):

- 600 milletvekili, 5 yılda bir seçilir.

- Görevleri: Kanun yapmak, bütçeyi onaylamak, hükümeti denetlemek.

- Meclis Başkanı, TBMM’yi temsil eder.

B) Yürütme (Cumhurbaşkanı ve Bakanlar – Madde 104-118):

- Cumhurbaşkanı:

- Halk tarafından 5 yıllığına seçilir (En fazla 2 kez).

- Başkomutan, yürütmenin başıdır.

- OHAL ilan edebilir, kanunları veto edebilir.

- Bakanlar Kurulu: Cumhurbaşkanı tarafından atanır.

C) Yargı (Bağımsız Mahkemeler – Madde 138-160):

- Hakimler ve savcılar bağımsızdır, azledilemez.

- Anayasa Mahkemesi: Kanunların Anayasa’ya uygunluğunu denetler.

- Yargıtay: Adli davalarda en üst mahkeme.

- Danıştay: İdari davalarda en üst mahkeme.

---

## 4. ÖNEMLİ ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİ (2024 GÜNCEL)

- 2017 Referandumu: Başkanlık sistemine geçiş (TBMM ve Cumhurbaşkanı seçimleri aynı gün).

- 2022 Değişikliği: Milletvekili sayısı 550’den 600’e çıkarıldı.

---

## 5. SINAVDA ÇIKABİLECEK KRİTİK MADDELER

✔ Madde 10: Kanun önünde eşitlik.

✔ Madde 17: Yaşama hakkı.

✔ Madde 41: Ailenin korunması.

✔ Madde 138: Hakimlerin bağımsızlığı.

Not: Anayasa’nın başlangıç kısmı da önemlidir; temel ilkeleri içerir.

---

Kaynak:

- 1982 Anayasası (Resmi Gazete)

- Anayasa Mahkemesi Kararları

- TBMM Mevzuat Bilgi Sistemi

Bu not, Yazı İşleri Müdürlüğü sınavına yönelik özetlenmiştir. Tam metin için Anayasa’nın orijinal metnini inceleyiniz.