Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru: Başucu Notları (2025)

📌 Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru: Başucu Notları (2025)

Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru, temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiği durumlarda başvurulabilecek en üst düzey anayasal denetim mekanizmasıdır. Ancak etkili bir başvuru için sadece hakkın ihlal edilmesi yetmez; başvurunun usul ve esas açısından eksiksiz, bilinçli ve doğru yapılması gerekir.

İşte bu süreci her hukukçunun ve hak arayan bireyin zihninde tutması gereken altın değerinde notlar:

⚖️ 1. Kimler Başvurabilir?

Gerçek kişiler, özel hukuk tüzel kişileri ve kamu gücünden doğrudan etkilenen kişiler Anayasa Mahkemesi’ne başvuru hakkına sahiptir.

📍 Kamu tüzel kişileri (belediyeler, üniversiteler, kamu kurumları) bireysel başvuru yapamaz.

⏳ 2. Süre: 30 Gün

Bireysel başvuru, hak ihlali olduğu ileri sürülen kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde yapılmalıdır.

🕰️ Bu süre, hak düşürücü süredir. Geç başvuru kabul edilmez.

🧭 3. Tüm İç Hukuk Yolları Tüketilmiş Olmalı

Anayasa Mahkemesi, bir temyiz veya istinaf mercii değildir. Başvurmadan önce:

• Mahkeme kararı kesinleşmeli

• İstinaf/temyiz yolları tüketilmeli

• Gerekirse kanun yararına bozma gibi olağanüstü yollar denenmiş olmalı

🎯 İstisna: Olağan hukuk yollarının etkisiz olduğu özel durumlarda doğrudan başvuru kabul edilebilir.

📑 4. Hangi Haklar İçin Başvuru Yapılabilir?

Yalnızca Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) kapsamındaki temel hak ve özgürlükler için başvuru yapılabilir.

🛑 Mali haklar, yasama dokunulmazlığı, yasalara uygunluk denetimi, yargılamanın sadece usulüne dair iddialar bireysel başvuru kapsamı dışındadır.

📍 5. Başvuru Nereye ve Nasıl Yapılır?

• Başvurular, UYAP üzerinden elektronik imza ile yapılabilir.

• Avukat aracılığıyla veya doğrudan dilekçeyle Anayasa Mahkemesi’ne ya da bulunulan ildeki ağır ceza mahkemesi aracılığıyla gönderilebilir.

📂 Dilekçede:

• İhlal edildiği iddia edilen hak açıkça belirtilmeli

• Hangi işlemle/kararla ihlal oluştuğu anlatılmalı

• Belgeler eklenmeli

💸 6. Harç Miktarı

2025 yılı itibarıyla bireysel başvuru harcı: 889,60 TL (Her yıl güncellenir)

📌 Geliri olmayanlar için adli yardım talebi yapılabilir.

✅ 7. Başvurunun Kabul Edilebilirlik Şartları

• Süresinde ve usule uygun yapılmış olmalı

• Aynı konuda daha önce AYM ya da AİHM’e başvuru yapılmamış olmalı

• “Önemli zarar yokluğu” nedeniyle reddedilmemeli

• Açıkça dayanaktan yoksun olmamalı

🚫 8. En Sık Yapılan Hatalar

🔻 Süresi geçmiş başvuru

🔻 Usulsüzlük (eksik belge, imzasız dilekçe, yetkisiz vekil)

🔻 İç hukuk yolları tüketilmeden başvuru

🔻 Maddi olay itirazı yapılması (hâkim takdirine yönelik şikayetler)

🔻 Anayasa’da yer almayan haklara dayanılması

📚 9. Kararın Sonuçları Ne Olur?

• İhlal tespiti yapılırsa karar yeniden yargılama için ilgili mahkemeye gönderilir.

• Gerekirse manevi tazminat da hükmedilir.

• Kararlar resmî gazetede yayımlanır ve bağlayıcıdır.

✍️ Son Söz

Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru, sadece bir dilekçe işi değil; anayasal düzlemde hak aramanın en rafine biçimidir. Doğru başvuru, sadece adaletin değil, anayasal sistemin de güçlenmesine katkı sağlar.

📎 Kaynak: www.hukukcemiyeti.com – Hukukun kalbindeki bilgi merkezi