Anayasa Hukuku Detaylı Ders Notu

# ANAYASA HUKUKU DETAYLI DERS NOTU

(Adalet Bakanlığı Görevde Yükselme Sınavları İçin - Madde Madde Düzenlenmiştir)

---

## I. ANAYASA HUKUKUNA GİRİŞ

### 1. Anayasa Kavramı ve Türleri

a) Tanım:

- Devletin temel organlarının kuruluşunu, işleyişini ve bireylerin temel haklarını düzenleyen en üst hukuk normudur.

- Normlar hiyerarşisinin tepesinde yer alır; diğer kanunlar anayasaya aykırı olamaz.

b) Anayasa Türleri:

1. Yazılı Anayasa:

- Tek bir belgede toplanmıştır.

- Örnekler: 1982 Anayasası, ABD Anayasası.

2. Yazısız Anayasa:

- Tek bir metin yoktur, teamüller ve yargı kararlarıyla oluşur.

- Örnek: İngiltere.

3. Sert Anayasa:

- Değiştirilmesi özel usullere bağlıdır.

- Örnekler: Türkiye, Almanya.

4. Yumuşak Anayasa:

- Normal kanun gibi değiştirilebilir.

- Örnek: Yeni Zelanda.

---

## II. 1982 ANAYASASI’NIN TEMEL ÖZELLİKLERİ

### 1. Kuruluş Süreci

- 12 Eylül 1980 Darbesi sonrası Millî Güvenlik Konseyi (MGK) tarafından hazırlandı.

- 7 Kasım 1982’de halk oylamasıyla %91,37 evet oyuyla kabul edildi.

- Geçici 15 Madde: 1983 seçimlerine kadar MGK’nın yetkilerini düzenler.

### 2. Başlangıç İlkeleri

- Devletin bütünlüğü, Atatürk milliyetçiliği, laiklik, demokratik düzen vurgulanır.

- Hukuken bağlayıcıdır (AYM kararlarında referans alınır).

### 3. Temel İlkeler (Md. 2-4)

1. Demokratik Devlet:

- Halkın kendi kendini yönetmesi (seçimler, çoğulculuk).

2. Laik Devlet:

- Din ve devlet işleri ayrıdır; devlet tüm inançlara eşit mesafededir.

3. Sosyal Devlet:

- Adaletli gelir dağılımı, eğitim/sağlık hizmetleri sunma yükümlülüğü.

4. Hukuk Devleti:

- İdarenin yargısal denetimi, kanun önünde eşitlik.

---

## III. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER

### 1. Hakların Sınıflandırılması

a) Negatif Statü Hakları (Koruyucu Haklar):

- Devletin müdahale etmemesi gereken haklar.

- Örnekler:

- Yaşam hakkı (Md. 17).

- Kişi özgürlüğü (Md. 19).

- Din ve vicdan özgürlüğü (Md. 24).

b) Pozitif Statü Hakları (İsteme Hakları):

- Devletten hizmet talep etme hakkı.

- Örnekler:

- Eğitim hakkı (Md. 42).

- Sağlık hakkı (Md. 56).

- Sosyal güvenlik hakkı (Md. 60).

c) Aktif Statü Hakları (Katılma Hakları):

- Siyasal haklar.

- Örnekler:

- Seçme/seçilme (Md. 67).

- Siyasi parti kurma (Md. 68).

- Kamu hizmetine girme (Md. 70).

### 2. Hakların Sınırlanması (Md. 13)

Sınırlama Sebepleri:

1. Millî güvenlik.

2. Kamu düzeni.

3. Genel ahlak.

4. Başkalarının hakları.

Ölçülülük İlkesi: Sınırlama, amaçla orantılı olmalıdır.

### 3. Düşünce Özgürlüğü (Md. 25-26)

Kapsamı:

- Basın özgürlüğü (Md. 28).

- Toplantı hakkı (Md. 34).

Sınırlamalar:

1. Nefret söylemi.

2. Devlet sırrı.

3. Terör propagandası.

---

## IV. DEVLETİN ORGANLARI

### 1. Yasama (TBMM)

Görev Süresi: 5 yıl (Md. 77).

Yetkileri:

1. Kanun yapmak.

2. Bütçe onaylamak.

3. Savaş ilanı.

4. Genel af çıkarmak (Md. 87).

### 2. Yürütme

a) Cumhurbaşkanı:

- Seçim: Halk tarafından, 5 yıllığına (en fazla 2 dönem).

- Yetkileri:

1. Kanunları veto edebilir (Md. 89).

2. YÖK ve HSK üyelerini atar.

3. OHAL ilan eder (Md. 119).

b) Bakanlar Kurulu:

- Cumhurbaşkanı tarafından atanır.

- Kollejyel Sistem: 2018’den sonra başkanlık sistemiyle kaldırıldı.

### 3. Yargı

a) Anayasa Mahkemesi:

- Görevleri:

1. Kanunların anayasaya uygunluğunu denetler.

2. Yüce Divan sıfatıyla cumhurbaşkanını yargılar (Md. 148).

b) HSK (Hakimler ve Savcılar Kurulu):

- Yapı: 13 üye (4’ü Cumhurbaşkanı, 7’si TBMM, 2’si Yargıtay ve Danıştay’dan).

- Görev: Yargı mensuplarının atama ve denetimi.

---

## V. ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ SÜRECİ (Md. 175)

1. Teklif: TBMM üyelerinin 1/3’ü veya Cumhurbaşkanı teklif edebilir.

2. Görüşme: TBMM Genel Kurulu’nda iki kez görüşülür.

3. Kabul:

- 3/5 çoğunluk (360 oy): Referanduma gider.

- 2/3 çoğunluk (400 oy): Cumhurbaşkanı isterse referanduma gitmez.

4. Referandum: Halkın onayıyla yürürlüğe girer.

---

## VI. GÜNCEL KONULAR (2024)

1. Yargı Reformu: HSK yapısı ve yargı bağımsızlığı tartışmaları.

2. İfade Özgürlüğü: Sosyal medya düzenlemeleri ve AYM kararları.

3. OHAL Uygulamaları: Terörle mücadelede temel hak dengeleri.

---

## SONUÇ

Bu not, Adalet Bakanlığı sınavları için anayasa hukukunun tüm kritik başlıklarını maddeler halinde düzenlenmiştir. Özellikle:

1. Temel haklar.

2. Devlet organlarının işleyişi.

3. Anayasa değişiklik usulü.

4. Güncel yargı kararları.

Başarılar! 📚⚖️