Anayasa Hukuku Dersi 15 adet olay tipi (vaka) sorusu

✅ ANAYASA HUKUKU OLAY SORULARI (15 ADET)

🟢 OLAY 1

Olay: Bir vali, il genelinde tüm sosyal medya platformlarında siyasi içerikli paylaşımları 15 gün süreyle yasaklamıştır.
Soru: Bu karar anayasal haklar bakımından değerlendirildiğinde ne söylenebilir?

Çözüm: Bu karar, ifade özgürlüğü (m.26) ile ilgilidir. Anayasa’ya göre ifade özgürlüğü yalnızca kanunla ve demokratik toplum düzeni gerekçesiyle sınırlanabilir. Vali idari bir makam olduğundan böyle bir yasaklama yetkisi genel olarak yoktur; bu tür bir yasak ölçüsüz ve Anayasa’ya aykırıdır.

🟢 OLAY 2

Olay: Bir siyasi parti programında, “din kurallarına uygun bir anayasa hazırlanacaktır” ifadesine yer vermiştir.
Soru: Bu durum siyasi partilerle ilgili hangi anayasal sınıra takılır?

Çözüm: Anayasa m.68-69’a göre siyasi partiler laiklik ilkesine aykırı eylemlerin odağı haline gelemez. Bu ifadeler, Anayasa Mahkemesince laik Cumhuriyet düzenine aykırılık olarak değerlendirilip parti hakkında kapatma davası açılabilir.

🟢 OLAY 3

Olay: Cumhurbaşkanı, bir kanunu kendisine geldikten 7 gün sonra yayımlamadan Meclis’e geri göndermiştir.
Soru: Bu süreç Anayasa’ya uygun mudur?

Çözüm: Anayasa m.89’a göre Cumhurbaşkanı kanunu 15 gün içinde veto edebilir. 7 gün içinde yapılan veto işlemi Anayasa’ya uygundur. Meclis aynı kanunu aynen kabul ederse, Cumhurbaşkanı yayımlamak zorundadır.

🟢 OLAY 4

Olay: Kamuoyunda tartışmalı bir konuda referandum yapılmak istenmektedir. Meclis bu konuda halkoyuna sunma kararı almıştır.
Soru: Hangi anayasal süreç işletilmelidir?

Çözüm: Referandum ancak Anayasa değişikliği söz konusuysa mümkündür (m.175). Olağan bir yasa halkoyuna sunulamaz. Bu nedenle Meclis’in bu yöndeki kararı hukuken geçersizdir.

🟢 OLAY 5

Olay: Bir vatandaş, çıkarılan bir kanunun eşitlik ilkesine aykırı olduğunu düşündüğü için Anayasa Mahkemesine doğrudan başvurmuştur.
Soru: Vatandaşın bu başvurusu kabul edilir mi?

Çözüm: Anayasa Mahkemesine iptal davası açma yetkisi sadece sınırlı kişilere (Cumhurbaşkanı, milletvekilleri, siyasi partiler vb.) aittir. Vatandaş doğrudan başvuramaz. Ancak bireysel başvuru hakkını kullanabilir, ama bu sadece temel hak ve özgürlük ihlali iddiası için mümkündür.

🟢 OLAY 6

Olay: Üniversite öğrencisi olan Zeynep, yürütülen bir soruşturma kapsamında savunması alınmadan disiplin cezası almıştır.
Soru: Bu olayda hangi anayasal ilke ihlal edilmiştir?

Çözüm: Savunma hakkı ve hukuki dinlenilme hakkı ihlal edilmiştir. Bu durum, hak arama özgürlüğü (m.36) ve idarenin hukuka bağlılığı ilkesi ile bağdaşmaz. Disiplin cezası da yargı denetimine açık olmalıdır.

🟢 OLAY 7

Olay: Bir belediye başkanı görevden uzaklaştırılmış, yerine vali görevlendirilmiştir.
Soru: Bu durum yerel yönetimlerin hangi anayasal ilkesiyle çelişebilir?

Çözüm: Anayasa m.127’ye göre mahalli idarelerin seçimle gelmiş yöneticileri görevden alınabilir ancak yargı kararı olmadan yerine kayyum atanması anayasal sorun doğurur. Yerel özerklik ilkesiyle bağdaşmaz.

🟢 OLAY 8

Olay: TBMM, bir kanunu gece yarısı olağanüstü bir oturumla görüşmüş ve hiçbir komisyon görüşü alınmadan kabul etmiştir.
Soru: Bu durum şekil yönünden iptal sebebi olabilir mi?

Çözüm: Eğer Anayasa’daki yasama usul kuralları (komisyon, yeterli süre, toplantı nisabı) ihlal edildiyse, şekil yönünden iptal talep edilebilir. Şekil denetimi sadece Anayasa Mahkemesince yapılabilir.

🟢 OLAY 9

Olay: Askeri bir personel hakkında Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru yapılmak istenmiştir.
Soru: Bireysel başvuru hakkı bu kişiler için de geçerli midir?

Çözüm: Evet, asker kişiler de temel haklarının ihlali durumunda bireysel başvuru hakkını kullanabilir (m.148). Ancak sadece hak ve özgürlüklerin ihlali söz konusuysa ve tüm iç hukuk yolları tüketilmişse mümkündür.

🟢 OLAY 10

Olay: Bir gazeteci, yaptığı haber nedeniyle hakkında dava açıldığını öğrenmiş ve tutuklanmıştır.
Soru: Bu durumda hangi anayasal haklar gündeme gelir?

Çözüm: Basın özgürlüğü (m.28) ve kişi güvenliği ve özgürlüğü hakkı (m.19) söz konusudur. Tutuklama ancak suç şüphesi güçlü, ölçülü ve haklı gerekçelerle yapılabilir. Aksi hâlde Anayasa’ya aykırı olur.

🟢 OLAY 11

Olay: Meclis'te kabul edilen bir kanun, yürürlüğe girmeden önce Resmi Gazete'de yayımlanmamıştır.
Soru: Bu durumda kanun yürürlüğe girmiş sayılır mı?

Çözüm: Anayasa m.87’ye göre kanunlar Resmî Gazete’de yayımlanınca yürürlüğe girer. Yayımlanmamış bir kanun hukuken yürürlükte değildir.

🟢 OLAY 12

Olay: Bir öğrenci, üniversite kampüsünde barışçıl bir şekilde pankart açarak gösteri yapmıştır. Gözaltına alınmıştır.
Soru: Bu olay hangi anayasal hakla ilgilidir?

Çözüm: Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı (m.34) vardır. Bu hak barışçıl olduğu sürece kısıtlanamaz. Gözaltı kararı ölçüsüzse hak ihlali sayılır.

🟢 OLAY 13

Olay: TBMM, bir kanunla belli bir mezhebin din görevlilerine maaş ödenmesini kabul etmiştir.
Soru: Bu kanun hangi anayasal ilkeye aykırı olabilir?

Çözüm: Bu düzenleme laiklik ilkesine aykırılık oluşturur (m.2). Devletin tüm inançlara eşit mesafede durması gerekir. Mezhepler arasında ayrıcalık yaratan düzenleme eşitlik ilkesine de aykırıdır.

🟢 OLAY 14

Olay: Anayasa değişikliği ile basın özgürlüğü maddesi çıkarılmak istenmektedir.
Soru: Bu değişiklik yapılabilir mi?

Çözüm: Basın özgürlüğü maddesi Anayasa’nın değiştirilmesi teklif edilemeyen ilk üç maddesi arasında yer almaz. Ancak bu tür değişiklikler, demokratik hukuk devleti ilkesine aykırıysa, Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilebilir.

🟢 OLAY 15

Olay: TBMM'de kabul edilen bir yasa Cumhurbaşkanı tarafından veto edilmiştir. TBMM aynı kanunu değişiklik yapmadan aynen tekrar kabul etmiştir.
Soru: Cumhurbaşkanının tekrar veto hakkı var mıdır?

Çözüm: Hayır. Anayasa’ya göre (m.89) Meclis aynı kanunu aynen kabul ederse Cumhurbaşkanı kanunu yayımlamak zorundadır. İkinci defa veto yetkisi yoktur.