657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’na dair yükselme sınavlarına yönelik kapsamlı, öğretici ve özgün bir çalışma

657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu – Yükselme Sınavı İçin Özgün ve Yeterli Çalışma

I. GENEL BİLGİLER

1. Kanunun Amacı:
Devlet memurlarının niteliklerini, görevlerini, haklarını, yükümlülüklerini, atama, ilerleme, disiplin ve sosyal haklarını belirleyerek kamu hizmetlerinin verimli şekilde yürütülmesini sağlamaktır.

2. Kapsamı:
Genel ve katma bütçeli idarelerle, il özel idareleri, belediyeler, bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar ve kurumlar, kanunla kurulan fonlar ve kefalet sandıklarında çalışan memurları kapsar.

3. Memur Tanımı:
Mevcut kamu hizmetlerinin asli ve sürekli görevlerini yapmak üzere atanan kişilere “memur” denir.

II. MEMURİYETE GİRİŞ VE GENEL ŞARTLAR

1. Giriş Şartları:

• Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak

• 18 yaşını tamamlamış olmak

• Kamu haklarından mahrum olmamak

• Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasından olumlu sonuç almak

• Askerlik durumuyla ilişiği bulunmamak

• Görevi yapmaya engel sağlık sorunu olmamak

2. Öğrenim Durumu:

• Giriş derece ve kademesi öğrenim durumuna göre belirlenir (lisans mezunu 9/1’den başlar).

3. Kurum Sınavları:
Memuriyet, genellikle KPSS puanı ve kurum sınavı ile mümkündür. Yardımcı hizmetler sınıfı için sadece öğrenim yeterli olabilir.

III. MEMURUN HAKLARI

1. Güvence:
Memur, görevden keyfi olarak çıkarılamaz. Disiplin hükümleri dışında güvenceye sahiptir.

2. Uygun çalışma şartı:
Sağlık ve güvenliğe uygun ortamda çalıştırılma hakkı vardır.

3. Aylık ve Sosyal Yardımlar:
Memur maaşı devlet garantisi altındadır. Aile yardımı, doğum, ölüm yardımı, ek ödeme gibi haklar mevcuttur.

4. Sendika ve toplu sözleşme hakkı:
Memurlar sendikalara üye olabilir. Toplu sözleşme ile mali ve sosyal haklar düzenlenebilir.

5. Güvenlik:
Disiplin cezaları hariç, memurun görev yerinin değiştirilmesi, statüsü gibi konular idarenin keyfine bırakılmamıştır.

IV. MEMURUN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

1. Sadakat:
Devlete sadakatle hizmet etmekle yükümlüdür. Siyasal tarafsızlık esastır.

2. Tarafsızlık ve Devlet Sırrı:
Siyasi görüş açıklayamaz. Görev sırasında öğrendiği sırları açıklayamaz.

3. Davranış:
Kamu hizmetine ve memur vakarına yakışır biçimde davranmalıdır.

4. Amir-Memur İlişkisi:
Amirin verdiği yasal emre uymak zorundadır. Ancak suç teşkil eden emir yerine getirilmez.

5. Mal Bildirimi:
Göreve girişte, her 5 yılda bir ve görev değişikliğinde mal bildiriminde bulunmak zorundadır.

V. SINIFLANDIRMA VE HİZMET SINIFLARI

Devlet Memurları 10 Hizmet Sınıfına Ayrılır:

• Genel idare hizmetleri (zabıt kâtibi, yazı işleri müdürü vb.)

• Teknik hizmetler (mühendis, tekniker)

• Sağlık hizmetleri

• Eğitim-öğretim hizmetleri

• Avukatlık hizmetleri

• Din hizmetleri

• Emniyet hizmetleri

• Yardımcı hizmetler

• Mülki idare hizmetleri

• Yardımcı sınıf dışı kurum özel sınıfları

VI. ATAMA, TERFİ, DERECE–KADEME

1. Atama:
Memurluk, kazanılmış bir hak değildir; şartları sağlayanlar atanır.

2. Kademe:
Aynı derece içinde yıllık ilerleme birimi. 3 kademe sonunda bir derece alınır.

3. Derece:
Memurun hizmet süresi, eğitimi, unvanı ile ilgili ana seviye. En düşük derece 15, en yüksek 1.

4. Terfi:
Kademe ilerlemesi her yıl; derece ilerlemesi 3 yılda bir olur. Başarı, ceza almama gibi durumlarda erken ilerleme mümkündür.

VII. DİSİPLİN HÜKÜMLERİ (Özet)

1. Cezalar:
Uyarma, Kınama, Aylıktan Kesme, Kademe Durdurma, Devlet Memurluğundan Çıkarma

2. Suç ve Cezaya Uygunluk:
Cezalar fiilin ağırlığına göre verilir. Savunma alınmadan ceza verilemez.

3. Ceza Süresi:
Disiplin cezaları belirli süre sonra özlük dosyasından silinebilir (genelde 5 yıl).

VIII. İZİNLER

• Yıllık izin: 1-10 yıl arası 20 gün, 10 yıl üzeri 30 gün.

• Hastalık izni: Sağlık kurulu raporuyla 6-18 aya kadar.

• Mazeret izni: Evlilik, doğum, ölüm gibi durumlar.

• Doğum izni: 8+8 hafta, doğum sonrası 24 aya kadar ücretsiz izin.

• Babalık izni: 10 gün

IX. GÜVENCE VE GÖREVDE YÜKSELME

• Görevde yükselme, liyakat ve kariyer esasına dayanır.

• En az 2 yıl çalışmış olan memur, belirli şartları sağladığında yazılı ve sözlü sınavla terfi edebilir.

• Kadro bulunması şarttır.

• Sınav zorunludur; sadece görevde yükselme kapsamındaki unvanlar için uygulanır (şef, müdür vb.)

X. EMEKLİLİK VE SONA ERME

• 25 hizmet yılı ve yaş şartını dolduran memur emekli olabilir.

• Malulen, yaş haddinden veya kendi isteğiyle emeklilik mümkündür.

• Cezalı, mahkûmiyetli veya memurlukla bağdaşmayan hallerde görev sona erdirilebilir.

SONUÇ VE ÖNERİLER

657 sayılı Kanun’un mantığı, memurluğun bir hak değil, bir kamu hizmet görevi olduğudur. Bu görev; sadakat, tarafsızlık, etik, verimlilik ve kamu yararı ilkelerine dayanır. Yükselme sınavlarında başarılı olmak isteyen bir memur, bu temel anlayışı kavrayarak, sadece maddeleri ezberlemek yerine, "neden bu kurallar konmuş" sorusunu düşünerek çalışmalıdır.

İPUCU:
Sınavlarda genellikle şu tip sorular sorulur:

• “Aşağıdakilerden hangisi devlet memurlarının haklarından biri değildir?”

• “Disiplin cezalarında hangisi doğrudan çıkarma sebebidir?”

• “Derece ilerlemesinin şartları arasında hangisi yer almaz?”