5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) Kapsamlı Ders Notu

1. KİTAP – Yargılama İşlemleri

1. KISIM – Genel Hükümler

1. Bölüm – Ceza Muhakemesinin Amacı ve Temel İlkeler (m. 1-11)

• CMK’nın Amacı (m.1): Ceza muhakemesinin amacı, maddi gerçeğin ortaya çıkarılmasıdır.

• Temel İlkeler:

  • Şüpheden sanık yararlanır (m. 2): Suçluluğu sabit oluncaya kadar kimse suçlu sayılamaz.

  • Kanunilik (m. 3): Ceza muhakemesi işlemleri, yalnızca kanunla düzenlenebilir.

  • Adil yargılanma hakkı (m. 6): Tarafsız ve bağımsız mahkemede yargılanma.

  • Aleniyet: Duruşmalar kural olarak açıktır.

  • Doğrudanlık ve Sözlülük: Hakim, delilleri bizzat dinler ve değerlendirir.

2. KISIM – Yetki (m. 12-19)

1. Bölüm – Yer Bakımından Yetki:

• Genel Yetki (m. 12): Suçun işlendiği yer mahkemesi yetkilidir.

• Müteselsil suçlarda: Suçun işlendiği yerlerden herhangi birindeki mahkeme yetkilidir.

• Devam eden suçlarda: Suçun etkilerinin görüldüğü her yer yetki alanına girer.

2. Bölüm – Yetkisizlik Kararı ve Görevsizlik:

• Mahkeme yetkisizse, yetkisizlik kararı verir ve dosyayı yetkili mahkemeye gönderir.

• Yetkisizlik/görevsizlik itirazı, ilk itirazlar arasında yapılmalıdır.

3. KISIM – Yargılamaya Hakim Olan İlkeler (m. 20-31)

• Tarafsızlık: Hakim, tarafsız olmak zorundadır.

• Dürüstlük İlkesi: Muhakeme dürüstlük kurallarına uygun yürütülür.

• Hukuka Aykırı Delil Yasağı (m. 206, 217): Hukuka aykırı elde edilen deliller yargılamada kullanılamaz.

• Delil serbestisi: Hakim, her türlü delille kanaate varabilir, ancak delil hukuka uygun olmalı.

• Çelişmeli yargılama: Taraflara savunma ve delil sunma imkanı verilir.

4. KISIM – Mahkemeler (m. 32-39)

• Sulh Ceza Hakimliği: Koruma tedbirleri ve soruşturma evresinde görev yapar.

• Asliye Ceza Mahkemesi: 10 yıla kadar hapis cezası gerektiren suçlara bakar.

• Ağır Ceza Mahkemesi: 10 yılı aşan hapis cezası gerektiren suçlara bakar.

• Çocuk mahkemeleri, aile mahkemeleri gibi özel mahkemeler.

2. KİTAP – Soruşturma ve Kovuşturma Evreleri

1. Kısım – Soruşturma Evresi (m. 160-172)

• Soruşturma, Cumhuriyet savcısının suça ilişkin bilgi edinmesiyle başlar.

• İfade alma ve sorgu (m. 147): Şüpheli/sanık müdafii huzurunda dinlenmelidir.

• Gözaltı (m. 91): Yakalanan kişi en fazla 24 saat gözaltında tutulabilir.

• Tutuklama (m. 100): Kuvvetli suç şüphesi ve kaçma/karartma şüphesi varsa uygulanır.

2. Kısım – Kovuşturma Evresi (m. 174-231)

• İddianamenin düzenlenmesi (m. 170): Savcı yeterli şüphe gördüğünde dava açar.

• Duruşma hazırlığı ve esasa geçiş

• Delillerin sunulması ve değerlendirilmesi (m. 206-217)

• Hüküm (m. 223): Beraat, mahkumiyet, ceza verilmesine yer olmadığı gibi hükümler verilebilir.

3. KİTAP – Kanun Yolları

1. Kısım – Olağan Kanun Yolları

• İstinaf (m. 272-285): İlk derece mahkemesi kararlarına karşı bölge adliye mahkemesine başvuru.

• Temyiz (m. 286-301): Bölge adliye mahkemesi kararlarına karşı Yargıtay’a başvuru.

2. Kısım – Olağanüstü Kanun Yolları

• Yargılamanın yenilenmesi

• Kanun yararına bozma

4. KİTAP – Koruma Tedbirleri

1. Kısım – Yakalama, Gözaltı ve Tutuklama (m. 90-108)

• Yakalama: Herkes tarafından yapılabilir, ancak derhal yetkili mercilere teslim edilmelidir.

• Tutuklama: Ancak hakim kararıyla yapılabilir, savcılık sadece talepte bulunabilir.

2. Kısım – Arama ve El Koyma

• Hakim kararı gerekir, istisnai durumlarda savcılık da karar verebilir.

• Baro, doktor, avukat gibi meslek gruplarının bürolarında özel usuller