5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile ilgili sınavlara hazırlık için soru-cevap şeklinde özgün sorular

5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu Soru-Cevap

Temel Kavramlar ve Amaçlar

* Soru 1: 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun temel amaçlarından beş tanesini açıklayınız.

* Cevap 1:

* Kamu kaynaklarının etkin, ekonomik ve verimli kullanılmasını sağlamak.

* Hesap verebilirliği ve mali saydamlığı tesis etmek.

* Mali yönetimin hukuksal çerçevesini düzenlemek.

* Performans esaslı bütçelemeyi yaygınlaştırmak.

* İç kontrol sistemini güçlendirmek.

* Soru 2: 5018 sayılı Kanun'un kapsamına giren kamu idarelerini sayınız.

* Cevap 2: Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, özel bütçe kapsamındaki idareler, düzenleyici ve denetleyici kurumlar, sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idareler (belediyeler ve il özel idareleri).

* Soru 3: "Hesap verebilirlik" ve "mali saydamlık" kavramlarını 5018 sayılı Kanun çerçevesinde açıklayınız.

* Cevap 3:

* Hesap Verebilirlik: Kamu idarelerinin mali faaliyetleri ve performansları hakkında ilgili mercilere ve kamuoyuna bilgi verme, açıklama yapma ve bu faaliyetlerin sonuçlarından sorumlu olma yükümlülüğüdür.

* Mali Saydamlık: Kamu mali işlemlerinin açık, anlaşılır ve güvenilir bir şekilde kamuoyunun bilgisine sunulmasıdır.

Bütçe Süreci ve İlkeler

* Soru 4: 5018 sayılı Kanun'a göre bütçe türleri nelerdir? Kısaca açıklayınız.

* Cevap 4:

* Genel Bütçe: Devlet tüzel kişiliğine dahil olan ve genel hizmetleri yürüten kamu idarelerinin bütçesidir.

* Özel Bütçe: Genel bütçe kapsamı dışında tutulan, özel gelir kaynakları olan ve özel hizmetleri yürüten kamu idarelerinin bütçesidir.

* Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların Bütçesi: Kanunla kurulan, belirli bir sektörün düzenlenmesi ve denetlenmesiyle görevli, özel gelirleri olan kamu idarelerinin bütçesidir.

* Soru 5: 5018 sayılı Kanun'da belirtilen bütçe ilkelerinden en az üç tanesini açıklayınız.

* Cevap 5: (Örnek cevaplar)

* Birlik İlkesi: Tüm kamu gelir ve giderlerinin tek bir bütçede gösterilmesi esasıdır.

* Genellik İlkesi: Bütçeye tüm gelirlerin kaydedilmesi ve tüm giderler için ödenek ayrılması esasıdır.

* Açıklık İlkesi: Bütçelerin hazırlanması, uygulanması ve denetlenmesinde şeffaflık ve anlaşılırlık sağlanması esasıdır.

* Hesap Verebilirlik İlkesi: Bütçe kaynaklarının kullanımından sorumlu olanların hesap verme yükümlülüğüdür.

* Soru 6: Performans esaslı bütçeleme sisteminin temel amacı nedir?

* Cevap 6: Kamu idarelerinin stratejik planları ve performans hedefleriyle bütçeleri arasında doğrudan ilişki kurarak kaynak kullanımının etkinliğini ölçmek ve hesap verebilirliği artırmaktır.

Harcama Süreci ve Kontrol

* Soru 7: 5018 sayılı Kanun'a göre harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi arasındaki temel fark nedir?

* Cevap 7: Harcama yetkilisi, bütçeyle ödenek tahsis edilen ve harcama talimatı veren kişidir. Gerçekleştirme görevlisi ise ödeme emri belgesi düzenleyen, mal veya hizmeti teslim alan/yaptıran ve diğer mali işlemleri yürüten kişidir. Temel fark, yetki ve sorumlulukların ayrılmasıdır.

* Soru 8: İç kontrolün temel amaçları nelerdir? 5018 sayılı Kanun çerçevesinde açıklayınız.

* Cevap 8: İç kontrolün temel amaçları, kamu idaresinin amaçlarına ulaşmasında makul güvence sağlamaktır. Bu amaçlar arasında varlıkların korunması, mali bilgilerin güvenilirliği, faaliyetlerin etkinliği ve verimliliği ile mevzuata uygunluk sayılabilir.

* Soru 9: 5018 sayılı Kanun'a göre dış denetimi hangi kurum yapar ve bu denetimin temel amacı nedir?

* Cevap 9: Dış denetimi TBMM adına Sayıştay yapar. Temel amacı, kamu idarelerinin mali faaliyetlerinin hukuka uygunluğunu ve performansını değerlendirmektir.

Stratejik Planlama ve Performans Yönetimi

* Soru 10: 5018 sayılı Kanun'a göre stratejik planlama neden önemlidir?

* Cevap 10: Stratejik planlama, kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli amaçlarını, hedeflerini, stratejilerini ve performans ölçütlerini belirleyerek kaynak tahsisinin planlı ve önceliklere göre yapılmasını sağlar. Ayrıca hesap verebilirliği ve şeffaflığı artırır.

* Soru 11: Performans göstergesi nedir ve kamu yönetiminde neden kullanılır?

* Cevap 11: Performans göstergesi, kamu idarelerinin hedeflerine ne ölçüde ulaştığını gösteren, ölçülebilir ve izlenebilir verilerdir. Kamu yönetiminde kaynak kullanımının etkinliğini ölçmek, performansı değerlendirmek ve hesap verebilirliği sağlamak amacıyla kullanılır.

Diğer Önemli Hususlar

* Soru 12: 5018 sayılı Kanun'a göre mali yönetim ve kontrol sisteminin unsurları nelerdir?

* Cevap 12: Stratejik planlama ve performans programları, bütçeleme, muhasebe, raporlama, iç kontrol ve dış denetimdir.

* Soru 13: 5018 sayılı Kanun'un Avrupa Birliği müktesebatına uyum açısından önemi nedir?

* Cevap 13: Kanun, kamu mali yönetimi alanındaki uluslararası standartlara ve özellikle Avrupa Birliği'nin ilgili direktiflerine uyum sağlayarak Türkiye'nin bu alandaki reform çabalarına katkıda bulunmuştur.

* Soru 14: 5018 sayılı Kanun'da belirtilen "ayırma ilkesi"nin kamu mali yönetimi açısından önemi nedir?

* Cevap 14: Ayırma ilkesi (harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi ayrımı), mali işlemlerde yetki ve sorumlulukların farklı kişilere verilerek mali kontrolün etkinliğini artırmayı ve hatalı veya usulsüz ödemelerin önüne geçmeyi amaçlar.

* Soru 15: 5018 sayılı Kanun'un getirdiği "çok yıllık bütçeleme çerçevesi" ne anlama gelir?

* Cevap 15: Bütçe hazırlık süreçlerinde kısa dönemli planlamanın ötesine geçilerek orta vadeli mali planların dikkate alınması ve kaynak tahsisinin bu çerçevede yapılması anlamına gelir. Bu, mali politikaların daha uzun vadeli bir perspektifle oluşturulmasına katkı sağlar.

Umarım bu soru-cevap formatındaki notlar, 5018 sayılı Kanun ile ilgili sınavlarınıza hazırlanırken size faydalı olur. Başarılar dilerim!