10 Özgün MÖHUK Pratik Vakası

📘 1. Kişi Ehliyeti – Millî Hukuk Bağlantısı

Olay: Alman vatandaşı Hans, 17 yaşında olup Türkiye’de iş sözleşmesi yapmıştır. İşveren, yaş küçüklüğünü gerekçe göstererek geçersizlik iddiasında bulunuyor.

Çözüm:

• MÖHUK m.14’e göre gerçek kişilerin ehliyeti millî hukukuna tabidir.

• Hans’ın vatandaşı olduğu ülke Almanya’dır. Dolayısıyla ehliyeti Alman hukukuna göre değerlendirilmelidir.

• Eğer Alman hukukuna göre 17 yaşındaki biri yasal temsilci izniyle iş sözleşmesi yapabiliyorsa, sözleşme geçerlidir.

• Türk hukukunda 18 yaş altı küçükler için sınırlamalar olsa da, uygulanacak hukuk Hans’ın millî hukuku olduğundan, Türk hukukuna göre ehliyetsizlik iddiası yerinde değildir.

✅ Sonuç: Sözleşme geçerlidir; işverenin iddiası hukuken geçersizdir.

📘 2. Evlenme Ehliyeti – Ortak Millî Hukuk

Olay: Türk vatandaşı Ayşe ile İran vatandaşı Ali Türkiye’de evlenmek istemektedir. İran hukukunda erkek ailesinden izin almak zorundadır.

Çözüm:

• MÖHUK m.13'e göre evlenme ehliyeti tarafların her biri için kendi millî hukukuna tabidir.

• Dolayısıyla Ayşe için Türk, Ali için İran hukuku uygulanır.

• Eğer İran hukukuna göre aile izni evlenme ehliyeti için şartsa, bu durum Türkiye’de de dikkate alınmalıdır.

• Ancak bu kural Türk kamu düzenine açıkça aykırı değilse uygulanır. Aksi halde m.5 (kamu düzeni) devreye girer.

✅ Sonuç: Aile izni zorunluluğu çok ağır bir sınırlama değilse geçerli sayılır, aksi takdirde kamu düzenine aykırılıktan dolayı uygulanmaz.

📘 3. Boşanma – Ortak Millî Hukuk – Kamu Düzeni

Olay: Sudan vatandaşı bir çift, İstanbul’da yaşıyor. Erkek, Sudan’da tek taraflı boşama beyanıyla boşandığını söylüyor.

Çözüm:

• MÖHUK m.14'e göre boşanma ve ayrılık, eşlerin ortak millî hukukuna, yoksa ortak mutad mesken hukukuna tabidir.

• Her ikisi de Sudan vatandaşı olduğundan Sudan hukuku uygulanır.

• Ancak tek taraflı boşama (örneğin “boş ol” demekle) Türk kamu düzenine açıkça aykırıdır.

• MÖHUK m.5’e göre, kamu düzenine aykırı yabancı hukuka uygulanmaz.

✅ Sonuç: Bu boşanma işlemi Türkiye’de hukuken geçerli değildir.

📘 4. Miras Hukuku – Murisin Millî Hukuku

Olay: Fransız vatandaşı Jean, İstanbul’da ölmüş ve burada taşınmazı var. Mirasın Fransız mı Türk hukukuna göre mi paylaşılacağı tartışmalı.

Çözüm:

• MÖHUK m.20’ye göre miras, murisin millî hukukuna tabidir.

• Jean Fransız vatandaşı olduğundan, mirasın paylaşımı genel olarak Fransız hukukuna tabidir.

• Ancak Türkiye’deki taşınmaz mallar, taşınmazın bulunduğu yer hukukuna (lex rei sitae) göre değerlendirilir.

• Yani taşınmazlar için Türk hukuku uygulanır.

✅ Sonuç: Taşınır mallar için Fransız hukuku; Türkiye'deki taşınmaz mallar için Türk hukuku uygulanır.

📘 5. Tanıma – Yabancı Boşanma Kararı

Olay: İngiltere'de boşanan Türk vatandaşları Türkiye’de hâlâ evli görünüyor.

Çözüm:

• MÖHUK m.58’e göre yabancı mahkeme kararlarının tanınması, sadece hükmün hukuki sonuç doğurması için gereklidir (örn: boşanma).

• Tanıma için asliye hukuk mahkemesine başvurulmalıdır.

• Taraflar birlikte başvuruyorsa noter onaylı dilekçe yeterlidir.

• Tanıma kararı verilirse nüfus kayıtlarında güncelleme yapılır.

✅ Sonuç: Tanıma yoluyla boşanma kararı Türkiye’de geçerli hâle gelir.

📘 6. Tenfiz – Nafaka Alacağı

Olay: Kadın, İtalya’daki nafaka kararını Türkiye’de icra ettirmek istiyor.

Çözüm:

• MÖHUK m.50-59 arasında düzenlenen tenfiz kuralları geçerlidir.

• Nafaka gibi bir karar tenfize tabidir çünkü icrai etki yaratır.

• Tenfiz için gerekli şartlar:

  • Yabancı mahkeme kararı kesinleşmiş olmalı,

  • Türk mahkemeleri yetkili olsaydı bu karar verilebilir olmalı,

  • Karar kamu düzenine aykırı olmamalı,

  • Karşılıklılık (mütekabiliyet) ilkesi ihlal edilmemeli.

✅ Sonuç: Bu şartlar sağlanıyorsa nafaka kararı Türkiye’de tenfiz edilebilir.

📘 7. Haksız Fiil – Fiil Yeri Hukuku

Olay: Türk vatandaşı Almanya’da trafik kazası yaptı. Davacı Türkiye’de dava açmak istiyor.

Çözüm:

• MÖHUK m.25’e göre haksız fiilden doğan borç ilişkisine fiilin işlendiği yer hukuku uygulanır.

• Fiil Almanya’da gerçekleştiği için Alman hukuku uygulanır.

• Türk mahkemelerinin yetkisi açısından, zarara uğrayan Türk vatandaşı Türkiye’de ikamet ediyorsa özel yetki söz konusu olabilir.

✅ Sonuç: Alman hukuku uygulanır. Türk mahkemesinin yetkisi varsa, yabancı hukuku uygular.

📘 8. Hukuk Seçimi – Sözleşme Hukuku

Olay: Türk ve İtalyan firmalar sözleşmede İsviçre hukukunu seçmiş.

Çözüm:

• MÖHUK m.24’e göre sözleşmeye uygulanacak hukuk, taraflarca serbestçe seçilebilir.

• Açık veya zımni irade yeterlidir.

• İsviçre hukukunun seçimi geçerli bir hukuk seçimidir.

✅ Sonuç: İsviçre hukuku uygulanacaktır. Türk tarafın itirazı geçerli değildir.

📘 9. Kamu Düzeni – Mirasın Kız Çocuğuna Verilmemesi

Olay: Afgan baba tüm malını oğluna bırakmış, kıza hiçbir şey yok.

Çözüm:

• Miras hukuku bakımından murisin millî hukuku uygulanır (Afgan hukuku).

• Ancak Türk kamu düzenine aykırı ağır cinsiyet ayrımı varsa MÖHUK m.5 uygulanır.

• Bu durumda kız çocuğu için Türk hukukundaki saklı pay kuralları işletilebilir.

✅ Sonuç: Kamu düzenine aykırılık nedeniyle Afgan hukukunun bu hükmü uygulanmaz, Türk hukuku devreye girer.

📘 10. Yabancıların Taşınmaz Edinimi – Vatandaşlık ve Evlilik Etkisi

Olay: Suriyeli kişi Türkiye'de taşınmaz almak istiyor, eşi Türk vatandaşı.

Çözüm:

• 2644 sayılı Tapu Kanunu m.35’e göre yabancıların taşınmaz edinimi ülkeler bazında sınırlanabilir.

• Suriyeliler bakımından genel sınırlama vardır. Bakanlar Kurulu izni gerekir.

• Evlilik, otomatik olarak taşınmaz edinme hakkı sağlamaz.

✅ Sonuç: Eş Türk vatandaşı olsa bile, Suriyeli kişinin taşınmaz edinmesi için izin gerekir. Alım hakkı doğmaz.