📘 1 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi – Adalet Bakanlığı (Detaylı Ders Notu)

1. Genel Bilgi

Yayımlandığı Resmî Gazete: 10 Temmuz 2018, Sayı: 30474
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne Geçiş: Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişle birlikte bakanlıkların yapısını ve görevlerini yeniden düzenlemiştir.
Amaç: Yargı hizmetlerinin etkin ve düzenli bir şekilde yürütülmesi; adaletin hızlı, etkili ve güvenli bir şekilde sağlanması.

2. Adalet Bakanlığı’nın Görev ve Yetkileri

Görevler:

Adalet Bakanlığı, yargı sistemini düzenleyerek hukukun üstünlüğü ve adaletin sağlanmasına katkı sağlar. 1 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne göre Adalet Bakanlığı’nın görevleri şunlardır:

Yargı Teşkilatının Düzenlenmesi:
- Yargı teşkilatının kurulması, düzenlenmesi ve geliştirilmesi.
- Mahkemelerin kurulma, kapanma ve yargıçların görev yerlerinin belirlenmesi.
Ceza İnfaz Kurumlarının Denetimi:
- Cezaevlerinin yönetimi ve rehabilitasyon faaliyetlerinin yürütülmesi.
- Ceza infaz kurumlarındaki tutuklu ve hükümlüler için eğitim, sağlık ve sosyal hizmetlerin sağlanması.
Hukuki İşlemlerin Koordinasyonu:
- Hukuk politikalarının belirlenmesi.
- Mevzuat çalışmalarının yapılması ve yargı süreçlerinin iyileştirilmesi.
Uluslararası Adli İşbirliği:
- Uluslararası anlaşmalar ve protokoller çerçevesinde adli işbirliği sağlanması.
- Uluslararası hukuk çerçevesinde yasal yardım ve takas işlemlerinin yapılması.
Adli Yardım ve Kamu Avukatlık Hizmetleri:
- Maddi durumu yetersiz olan vatandaşlara adli yardım hizmeti sunulması.
- Kamu avukatlarının atanması ve bu avukatların adalet hizmetlerinde etkin rol oynaması.

3. Adalet Bakanlığı’nın Teşkilat Yapısı

Adalet Bakanlığı'nın teşkilat yapısı, bakanlık düzeyindeki karar ve uygulamaları yürütürken çeşitli birimlerin koordinasyonu ile faaliyet gösterir.

Merkez Teşkilatının Birimleri:

Ceza İşleri Genel Müdürlüğü: Ceza yargılamalarına dair düzenlemeler yapar ve ceza davalarını yönetir.
Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü: Hukuk alanındaki tüm yasal düzenlemeleri yapar ve hukuki altyapıyı oluşturur.
Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü: Cezaevlerinin yönetimi ve denetimini sağlar.
Personel Genel Müdürlüğü: Adalet Bakanlığı personelinin atama, terfi ve özlük haklarını düzenler.
Strateji Geliştirme Başkanlığı: Bakanlığın stratejik planlamasını yapar ve performans değerlendirmelerini yürütür.
Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı: Bilişim teknolojileri kullanılarak adalet hizmetlerinin hızlandırılması ve dijitalleşme faaliyetlerini yönetir.

Bağlı ve İlgili Kuruluşlar:

Adli Tıp Kurumu: Adli tıp hizmetlerini yürütür, ceza davalarında tıbbi raporlar hazırlar.
Türkiye Adalet Akademisi: Hâkim ve savcı adaylarının eğitimini üstlenir.
Hâkimler ve Savcılar Kurulu (HSK): Hâkim ve savcıların atama, terfi, görev yerleri değişikliği gibi işlemleri yürütür.

4. Adalet Bakanlığı ve Dijitalleşme

UYAP Sistemi (Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi):
- Adalet Bakanlığı’nın sağladığı önemli bilişim sistemlerinden biridir.
- UYAP, yargı sürecini hızlandırmak ve şeffaflık sağlamak amacıyla, tüm yargı organlarının birbirleriyle iletişim kurmasını ve iş süreçlerinin dijital ortamda yapılmasını sağlar.
e-Tebligat:
- Elektronik ortamda yapılan tebligat, hız ve maliyet avantajı sağlamaktadır. Adalet Bakanlığı, kamu ve özel sektörde e-Tebligat sisteminin kullanımını teşvik etmektedir.

5. Adalet Bakanlığı'nın Hukuki ve Sosyal Yükümlülükleri

Adalet Bakanlığı, yalnızca yargı işlevlerini yerine getirmekle kalmaz, aynı zamanda toplumsal adalet ve sosyal haklar konularında da önemli yükümlülüklere sahiptir. Bu bağlamda:

Kadın Hakları: Kadınların toplumsal hayatta eşit haklara sahip olmasını sağlamak için yasal düzenlemeler yapar.
Çocuk Hakları: Çocukların korunması, eğitim haklarının güvence altına alınması gibi hukuki düzenlemeler sağlar.
Engelli Hakları: Engelli bireylerin adalet sistemine erişimini kolaylaştıracak düzenlemeler yapılır.

6. Sınav Soruları ve Uygulama

Soru 1: 1 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne göre Adalet Bakanlığı'nın görevlerinden biri değildir:

a) Yargı teşkilatının kurulması
b) Ceza infaz kurumlarının denetimi
c) Kamu kurumlarının yönetimi
d) Uluslararası adli iş birliğinin sağlanması
Cevap: c) Kamu kurumlarının yönetimi

Soru 2: Adalet Bakanlığı'nın hangi birimi, cezaevlerinin yönetimi ve denetimi ile ilgilenir?

a) Ceza İşleri Genel Müdürlüğü
b) Personel Genel Müdürlüğü
c) Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü
d) Strateji Geliştirme Başkanlığı
Cevap: c) Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü

Soru 3: Adalet Bakanlığı'nın bağlı kuruluşlarından hangisi, adli tıp hizmetlerini yürütür?

a) Hâkimler ve Savcılar Kurulu
b) Adli Tıp Kurumu
c) Türkiye Adalet Akademisi
d) Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü
Cevap: b) Adli Tıp Kurumu

Soru 4: Adalet Bakanlığı'nın bilgi işlem ve dijital hizmetlerden sorumlu birimi hangisidir?

a) Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı
b) Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü
c) Ceza İşleri Genel Müdürlüğü
d) Strateji Geliştirme Başkanlığı
Cevap: a) Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı

Soru 5: Adalet Bakanlığı’nın görevlerinden biri aşağıdakilerden hangisidir?

a) Kamu sağlık hizmetlerinin yürütülmesi
b) Cezaevlerindeki hükümlülerin rehabilitasyonu
c) Ulusal güvenlik politikalarının belirlenmesi
d) Kamu okullarının denetlenmesi
Cevap: b) Cezaevlerindeki hükümlülerin rehabilitasyonu

7. Özet ve Çıkarımlar

Adalet Bakanlığı, yargı sürecini düzenleyen, hukuk sisteminin etkin ve düzgün çalışmasını sağlayan bir kamu kurumudur.
Kararname, bakanlığın yapısal düzenlemelerini belirlemiş ve hukuki sorumlulukları netleştirmiştir.
Adalet Bakanlığı, dijitalleşme süreçlerinde aktif rol oynamakta ve UYAP gibi sistemlerle adaletin hızlanmasını sağlamaktadır.
Ceza infaz kurumları, hukuki işbirlikleri ve toplumsal adalet alanlarında da aktif çalışmaktadır.